خلاصة:
با توجه به اهمیت نحوه حل و فصل اختلافات مربوط به حقوق مالکیت معنوی و تاثیر آن در حمایت از این حقوق. این سوال اساسی مطرح است که آیا با ایجاد تریپس و پیش بینی رکن حل اختلاف (که مکانیزمی بسیار دقیق و کارآمدی در رابطه با حل و فصل اختلافات مربوط به مالکیت های معنوی تعبیه نموده و سعی می کند با توسل به شیوه شبه قضایی این گونه اختلافات را حل و فصل نماید)، مرکز داوری و میانجیگری وایپو (که عمدتا غیرفضایی بوده و فاقد رکن اجرایی قوی می باشد)، اهمیت خود را از دست داده است؟ آیا می توان اذعان نمود که شیوه های حل و فصل وایپو به طور غیرمستقیم متروک و از کار افتاده شده است؟ یا این که پاسخ منفی است؟ فرضیه نگارنده در این زمینه این است که با ایجاد تریپس، وایپو اعتبار خود را از دست نداده است و در کنار آن همچنان در حل و فصل اختلافات مربوط به مالکیت معنوی نقش مهمی را ایفا می نماید.
ملخص الجهاز:
افراد برای حلوفصل اختلافات بین المللی خود،معمولا از دو طریق مراجعه به مراجع قضایی ملی یا توسل به مکانیزمهای بین المللی میتوانند عمل کنند که هریک از این دو شیوه را بررسی میکنیم: الف-مراجع قضایی ملی:زمانی که طرفین اختلاف دارای تابعیت مشترک بوده و سیستم ملی دارای مراجع قضایی تخصصی کارآمد در حوزه موضوعات گوناگون مالکیتهای معنوی باشد،توسل به اینگونه مراجع میتواند بسیار مفید باشد.
صرفنظر از اختلافهایی که جنبه داخلی دارند،در مورد اختلافهای مربوط به حقوق بین الملل خصوصی،وجود یک مکانیزم سازمانبندی شده و کارآمد همانند رکن حل اختلاف سازمان جهانی تجارت بدون تردید میتواند در جهت حلوفصل هرچه سریعتر اینگونه اختلافها بسیار مؤثر و مفید باشد.
اگرچه دیگر اسناد مربوط به حقوق مالکیت معنوی هم در یکسانسازی قوانین و شکلگیری استانداردهای بین المللی نقش مؤثری داشتهاند،اما نقش تریپس از این جهت اهمیت بیشتری دارد سند مذکور با پیشبینی مکانیزم اجباری حل اختلافها،عملا موجب انتقال قسمتی از قدرت و صلاحیت قانونسازی نظامهای ملی به نظام بین المللی گردیده و به کاربردی شدن حقوق و تعهداتی که سالیان سال در مباحثات و نظریات تئوریکی مرور میشد،کمک کرده است.
در این سازمان برای الزام کشورها به انجام تعهدات ناشی از عضویتشان،مکانیزم دقیق و سازمانبندی شده حلوفصل دعاوی ایجاد گردیده است که از صلاحیت انحصاری و اجباری نسبت به تمام اعضا برخوردار میباشد و قسمتهای زیادی از فرایند دادرسی آن اتوماتیکوار عمل کرده و از اختیار طرفین دعوا خارج است.
این دستاورد سازمان جهانی تجارت نیز موجب گردیده است تا بخش عمدهای از اختلافهای کشورها که برای حل آنها در وایپو راهی جز توسل اختیاری طرفین اختلاف به روشهای جایگزین پیشبینی نشده است،از طریق رکن حل اختلاف سازمان مذکور حل شود.