خلاصة:
زبان پدیدهای اجتماعی و مهمترین ابزار ارتباطی است. جامعة انسانی بر اساس پارهای امتیازات خاصّ آدمیان، خواه ناخواه – هرچند نانوشته- به طبقات متنوّعی تقسیم میشود و هر طبقه ملازم شأن اجتماعی خود، در مواجهة زبانی با واژههایی مخاطب قرار میگیرد و این امر به صورت ساختارهای ویژه و متمایزی نمایان میشود. این پژوهش به بررسی ساختار زبان احترامآمیز در تاریخ بیهقی اشاره دارد. پس از بررسی متن تاریخ بیهقی زبان احترامآمیز او به چهار زیرمجموعۀ ساختاری طبقهبندی شدهاست: 1. همراه کردن اوصافی به واژگان و مفاهیم مرتبط با فرد مورد احترام؛ 2. نسبت ندادن مستقیم فعل به فرد مورد احترام؛ 3. افزودن صفاتی مثبت به نام فرد مورد احترام؛ 4. افزودن دعاهایی در آغاز و میانۀ سخن با فرد مورد احترام یا دربارۀ او. در نهایت، با عنایت به چگونگی و بسامد دادههای به دست آمده در این چهار زیرمجموعه، نتیجۀ پژوهش تبیین سبک تاریخ بیهقی در زمینۀ ساختار زبان احترامآمیز بوده است. سبکی که خبر از عزّت نفس مؤلّف به عنوان یک مورّخ درباری میدهد و تبیین آن راه را برای مقایسههای بینامتنی و دستیابی به نتایج گستردهتر فرهنگی باز میکند.
The human societies have to follow the requirements and the elimination of the concepts of class and dignity and their associated class phenomenon respect. The main manifestation of this phenomenon is language. In language, it would be special and distinct structure appears. In this study, the structure of the respectful language on Tarikh-e- Beihaghi, in the range of Persian language studied. In this regard the determination of several non-structural measures such as addressing and the absence, in their own language and the language of the characters and the Beihaghi dual-respect, respectful language structure is classified into four subgroups. The first subset of attributes that are associated with individual words and concepts are respected added. The second subset based on lack of direct action organized in one respect. The third set includes the following positive attributes that are added to respect the person's name. And the fourth set of prayers that come at the beginning and middle of a conversation with someone you respect or talk about. Finally, with regard to the data obtained in the four subsidiaries, style Beihaghi date in respect of the structure of language is explained.
ملخص الجهاز:
در نهايت ، با عنايت به چگونگي و بسامد داده هاي به دست آمده در اين چهار زيرمجموعه ، نتيجۀ پژوهش تبيين سبک تاريخ بيهقي در زمينۀ ساختار زبان احترام آميز بوده است .
هدف اصلي نگارندگان بررسي «در زماني » نمودهاي زباني احترام در تـاريخ بيهقـي است ؛ امٌا براي روشن تر شدن موضوع و تبيين آن به مواردي از ساختارهاي احتـرام آميـز در دوره هاي گوناگون زبان فارسي اشاره خواهد شد: ٢-١- تغيير شمار ضماير و افعال نمونه اي از اين ساختارها در فارسي امروز به کار بردن شمار جمـع بـراي شـخص مورد احترام است : «شما از من چيزي نشنفتين و من هم به شما چيزي نگفتم ، متوجٌهين ؟»....
» (منوچهري ، ۱۳۸۵، ص ۱۰) ۵ اگرچه موارد جمع بسته شدن ضماير جمع ِ«شما» و«ما» در شعر و نثر کهن هسـت ، امٌا کاربرد آنها به گونه اي نيست که بتوان استدلال کرد؛ چون ضـمير جمـع ، بـراي يـک فردّمورد احترام به کار مي رفته ، براي خطاب بيش از يک فرد مورد احترام ، مجدٌداً جمـع بسته مي شده : «گفت سلطان امتحان خواهم در اين کز شماهـا، کي(ـمسولت ي د،ر۳د۷ع۳و۱ي ، ۱گ/ز۳ي۱ن ۲») «بزرگا غلطا که شمايان را افتاده است !
۲. تقسيم کردن ساختارهاي احترام آميز و بسامد آنها، به دو زيرمجموعة زبان بيهقـي به منزلة مورٌخ و زبان شخصيٌت هاي تاريخي -که در تاريخ ِ بيهقي از آنهـا سـخن رفتـه - بايسته و ضروري مي نمايد؛ زيرا سبک بيهقي ، به عنوان تاريخ نويس ، بيـانگرِ برخـورد و تشخّص او در اين زمينة خاص به شمار مي رود و رهمنوني اسـت بـه ايـن سـمت کـه مورٌخ تا کجا عزّت نفس دارد و يا تا چه حد متملّق است .