خلاصة:
هدف از این مقاله مطالعه تطبیقی مبانی معرفت‌شناسی موضوعات علمی از جمله شناخت مبانی نظری نظارت و ارزشیابی از دیدگاه صاحب‌نظران غربی با مدیریت علوی است.در این راستا باید گفت که آنها حدود یک قرن پیش تاکنون فعالیت‌های جدی را در زمینه‌های معرفت شناسی نظارت و مدیریت به عنوان یکی از اصول مهم مدیریت انجام داده‌اند.درحالی که امام علی(ع)حدود چهارده قرن پیش که سازمان و مدیریت و علم و تحقیق به روش اثبات‌گرایی وجود نداشته است.نکات ارزنده‌ای مانند نظارت علنی و مخفی برای انجام بهتر امور و نیز خداترسی،حق‌گویی،عدالت محوری و دقیق بودن امر نظارت و ارزشیابی را به عنوان ویژگیی‌های ناظران مطمح نظر قرار داده است.همچنین این مقاله با روش تحقیق توصیفی- مقایسه‌ای انجام شده است. از یافته‌های این تحقیق یکی شباهت‌های مدیریت غربی با مدیریت علوی است که به دو نوع نظارت آشکار و مخفی توجه دارند و هر دو دیدگاه به صداقت،وفاداری،امانتداری ناظران توجه کرده‌اند اما در تفاوت‌ها باید گفت که مدیریت علوی نسبت به مدیران غربی، توجه به امور اخلاقی و معنوی در فرایند نظارت و ارزشیابی کارکنان و مدیران را در صدر اندیشه‌های ناظران و ارزشیابان قرار می‌دهد و از آن مهم‌تر به بازرسی و نظارت بر کار ناظران و ارزشیابان توجه ویژه‌ای قائل می‌شود که در مدیریت غربی کم رنگ‌تر دیده می‌شود.
ملخص الجهاز:
"از آنجا که در جهان معاصر«سازمان‌ها»رکن اصلی جوامع هستند و شرایط مختلف زمانی و مکانی و نیز نیازهای گوناگون انسان‌ها،باعث ظهور و گسترش روز افزون سازمان‌ها و مؤسسات مختلف شده است سازمانهای مختلف تقریبا در تمام شئون آن‌گاه می‌تواند در به انجام رساندن مأموریت‌ها و رسیدن به اهداف خود موفق گردد که مدیرانی توانمند و کارامد زمام امور آن را به دست داشته باشند چرا که مدیریت مهم‌ترین عامل در تداوم حیات و استمرار موفقیت سازمان بوده و نقشی بسیار مهم و حیاتی در رشد بالندگی و پیشرفت سازمان‌ها بر عهده دارد.
با بررسی اجمالی سخنان و سفارش‌های امام علی(ع)به کارگزاران ارشد خود و همچنین سیرهء عملی آن حضرت در نظارت و کنترل،درست است که بگوییم که نظارت از دیدگاه ایشان به دو شکل:«نظارت آشکار»و«نظارت پنهان»تقسیم می‌شود امام علی(ع)در نامه معروف خود به مالک اشتر در مورد نظارت بر عملکرد کارگزاران می‌فرماید:با فرستادن مأموران مخفی که اهل راستی و وفاداری هستند کارهای آنان را زیر نظر بگیرید.
(نهج البلاغه،نامه 34،به نقل از ابن ابی الحدید) ویژگی‌های ناظران از دیدگاه مدیریت علوی در مقایسه با مدیریت غربی بدون شک مدیر سازمان،به ویژه در سازمانهای بزرگ و پیچیده امروزی، نمی‌تواند و نباید وظیفه نظارت و کنترل را به تنهایی انجام دهد،لازم است که افراد دیگری او را انجام دادن این وظیفه سنگین و همیاری دهد.
(نهج البلاغه/نامه 35،به نقل از ذاکری،6731) امام علی(ع)در فراز دیگری از عهدنامه مالک اشتر،ضرورت توجه به عملکرد کارکنان و ثبت و ارزشیابی آن را به مالک تذکر داده و می‌فرماید:سپس باید بر آنها بازرسانی امین و حق گوی در میان مردم،بگماری!تا زحمت کسانی که تلاش می‌کنند ثبت نمایند،تا آنان اطمینا داشته باشند که تو از تلاش و کوشش آنان آگاه هستی."
(
, 
, 
)
