نظریه‌ی قرارداد اجتماعی ژان ژاک روسو با رویکردی روش‌شناسانه مقالة

اندیشه دینی زمستان 1398 - شماره 73 التصنيف ب (Ministry of Science/ISC (‎26 صفحة - من 25 إلی 50 )

الکلمات المفتاحية: 1. روسو 2. قرارداد اجتماعی 3. روش‌شناسی 4. حاکمیت 5. فلسفه‌ی حقوق 6. فلسفه‌ی سیاسی

خلاصة:

نظریه‌ی قرارداد اجتماعی ژان ژاک روسو یکی از مبانی مهم دمکراسی‌های مدرن و الهام‌بخش اعلامیه‌ی حقوق بشر بوده است. این مقاله تلاش کرده است با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و با رویکرد روش‌شناسی بنیادین، به بررسی مبانی هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی و انسان‌شناختی این نظریه بپردازد و ارتباط این مبانی با نظریه‌ی قرارداد اجتماعی روسو را بررسی کند. براساس نتایج حاصل از این مقاله، اندیشه‌ی قرارداد اجتماعی او را به‌لحاظ هستی‌شناختی، سوبژکتیویته و تغییر نسبت انسان و جهان و همچنین سکولاریسم راهبری کرده است؛ همچنین به‌لحاظ معرفت‌شناختی، پیش‌رمانتیسم، جدایی از عقل قدسی و ارائه‌ی دین طبیعی و دین مدنی رسمی به‌جای دین مسیحیت؛ و به‌لحاظ انسان‌شناختی، اعتقاد به خوب‌بودن ذاتی انسان، مبانی مهم در اندیشه‌ی قرارداد اجتماعی او محسوب می‌شود. روسو فیلسوف دوره‌ی مدرن محسوب می‌شود و اگرچه به‌لحاظ معرفت‌شناختی بر احساس تأکید می‌کند و نه خرد؛ و به‌لحاظ انسان‌شناختی، بر انسان بدوی و دور از مفاسد علم و تمدن تأکید دارد، اما این دیدگاه‌ها او را از چارچوب عصر روشنگری خارج نمی‌کند.

ملخص الجهاز:

براساس نتایج حاصل از این مقاله، اندیشه‌ی قرارداد اجتماعی او را به‌لحاظ هستی‌شناختی، سوبژکتیویته و تغییر نسبت انسان و جهان و همچنین سکولاریسم راهبری کرده است؛ همچنین به‌لحاظ معرفت‌شناختی، پیش‌رمانتیسم، جدایی از عقل قدسی و ارائه‌ی دین طبیعی و دین مدنی رسمی به‌جای دین مسیحیت؛ و به‌لحاظ انسان‌شناختی، اعتقاد به خوب‌بودن ذاتی انسان، مبانی مهم در اندیشه‌ی قرارداد اجتماعی او محسوب می‌شود. روسو فیلسوف دوره‌ی مدرن محسوب می‌شود و اگرچه به‌لحاظ معرفت‌شناختی بر احساس تأکید می‌کند و نه خرد؛ و به‌لحاظ انسان‌شناختی، بر انسان بدوی و دور از مفاسد علم و تمدن تأکید دارد، اما این دیدگاه‌ها او را از چارچوب عصر روشنگری خارج نمی‌کند. در اهمیت نگاه روش‌شناختی به نظریه‌ی قرارداد اجتماعی روسو همین بس که برخی به علت توجه‌نکردن به مبانی روشی این نظریه ادعا کرده‌اند که «روسو به دنبال نظریه و نظام سیاسی جمهوری مشروطه، متعادل و نیز مشروعه‌ی مکتبی و دینی و حتی اسلامی بوده است» (۲۷، ص: ۲۲۳). با اینکه شواهد جدی از سوبژکتیویته در آثار روسو وجود دارد، اما در اندیشه‌ی‌ او به مواضعی برمی‌خوریم که نشان می‌دهد خودبنیادی بشر کامل نشده است؛ مثلاً او در بیان خصوصیات قانونگذار مطلوب بیان می‌کند که برای کشف بهترین قوانین اجتماعیِ متناسب با حال ملت‌ها، به خردی برتر نیازمندیم که ویژگی‌های آن، تنها در خدایان وجود دارد (همان، ص: ۱۹۸). براساس نتایج حاصل از این مقاله، به‌لحاظ هستی‌شناسی، سوبژکتیویته و تغییر نسبت انسان و جهان و همچنین سکولاریسم از مبانی مهم اندیشه‌ی قرارداد اجتماعی روسو است. Kant, Immanuel, (2006), Groundwork of the Metaphysics of Morals, Translated and Edited By Mary Gregor, England: Cambridge University Press.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول