خلاصة:
از دستاوردهای مهم برقراری نظام جمهوری اسلامی ایران، احیا و پررنگ نمودن نقش دین اسلام در جامعه و به تبع آن جنگ تحمیلی بود که درگسترۀ ادبیّات انقلاب اسلامی و به ویژه در رمانهای دفاع مقدّس قابل بررسی و تحلیل است. تحقیق حاضر بر آن است تا نشان دهد رماننویسان دفاع مقدّس در سه دهۀ رماننویسی، با دستاورد دینی انقلاب اسلامی چگونه و با چه رویکردهای برخورد کردهاند؟ میزان تاثیرپذیری از محورهای سهگانه دین اسلام (اعتقادات، احکام و اخلاق) در آثار خلق شده، تا چه اندازه بودهاست؟ برای پاسخی درخور به سوالهای مورد نظر، ده رمان دفاع مقدّس از سال ۶۱ تا 1390 به شیوۀ تحلیلی، توصیفی و آماری بررسی محتوایی شدهاند. برآیند تحقیق حکایت از متغیربودن میزان و نحوۀ انعکاس محورهای سهگانۀ دین اسلام در شخصیّتپردازی، خلق موقعیّتها، صحنهها و درونمایۀ آثار دارد که این امر باعث ایجاد سه نوع رویکرد عمدۀ غالب «تربیتی - تعلیمی»، «فلسفی- کلامی» و «اخلاقی- عرفانی» به دین اسلام در آثار نویسندگان رمانهای دفاع مقدّس شدهاست.
One of the important achievements of the establishment of the Islamic Republic of Iran was the revival and highlighting of the role of Islamic religion in society and consequently the imposed war which can be studied and analyzed in the literature of the Islamic Revolution and especially in the sacred defense novels. The present study seeks to show how and with what approach did the holy defense novelists in the three decades of novelism approach the religious achievement of the Islamic Revolution? To what extent has the influence of the three pillars of Islam (beliefs, principles, and ethics) been on the works created? To answer these questions, ten sacred defense novels have been analyzed analytically, descriptively, and statistically from the years 2011 to 2011.
ملخص الجهاز:
تحقیق حاضر بر آن است تا نشان دهد رمان نویسان دفاع مقدّس در سه دهه رماننویسی، با دستاورد دینی انقلاب اسلامی چگونه و با چه رویکردهای برخورد کردهاند؟ میزان تأثیرپذیری از محورهای سهگانه دین اسلام (اعتقادات، احکام و اخلاق) در آثار خلق شده، تا چه اندازه بوده است؟ برای پاسخی درخور به سؤالهای مورد نظر، ده رمان دفاع مقدّس از سال ۶۱ تا 1390 به شیوه تحلیلی، توصیفی و آماری بررسی محتوایی شدهاند.
عموماً رویکرد تربیتی – تعلیمی اختصاص به حوزه اعتقادات، اخلاق و احکام دارد؛ رویکرد فلسفی – کلامی در محور اعتقادات (اعم از توحید، نبوت، معاد، عدل، امامت) نمود پیدامیکند و رویکرد اخلاقی – عرفانی هم بیشتر در پیوند با محور اعتقادات و اخلاق دینی است1 که این امر حکایت از تأثیر انقلاب اسلامی در احیا و تداوم رویکردهای مختلف دین اسلام در رمانهای دفاع مقدّس دارد.
زیر درخت آلبالو احمد اکبری مازندرانی در این رمان، در دو بخش، عمدتاً با ایجاد کشمکش و تقابل داستانی به تبیین مسائل دینی انقلاب اسلامی به مخاطب خود میپردازد؛ در بخش اول، از طرفی سعی دارد جریان و تفکّر غربی موجود در برخی از افراد جامعه که منجر به نگاه کالایی به مسائلی چون آزادی، زن، حجاب، خانواده و اخلاق شده است را با نقد و تقبیح، اصلاح نماید و از طرف دیگر متعالی بودن مضامین دین اسلام را به صورت استدلالی و با استناد به نظرات خود غربیان و کتابی چون «فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی» از حدّاد عادل، تبیین نماید.