خلاصة:
اشکال سکونتگاههای انسانی در ادوار مختلف تاریخی تحت تأثیر عوامل مختلف، همواره در حال تغییر بودهاند. یکی از مهمترین این تغییرات، که در دهههای گذشته در کشور ایران به صورت ملموس قابل مشاهده بوده، تبدیل سکونتگاههای روستایی به شهر است. در این تغییر شکل سکونتگاهی، همواره عوامل مختلفی دخیل بودهاند. بسترهای متفاوت جغرافیایی و بویژه اقلیم، این عوامل را تحت تأثیر قرار داده و درجه اهمیت آنها تابعی از شرایط متفاوت محیطی و جغرافیایی بوده است. هدف از این پژوهش شناسایی و ارزیابی عوامل اثرگذار مختلف در تبدیل روستاها به شهر در اقلیمهای متفاوتِ استان خوزستان است. در همین راستا سعی بر آن بوده تا عوامل مؤثر بر روستاهایی که در سه پهنهبندی دشت، کوهپایه و ساحلی استان خوزستان واقع شدهاند و بهمرور زمان به شهر تبدیل گشتهاند مورد شناسایی قرارگرفته و میزان نقش هر یک از این عوامل در هر یک از این سه پهنه مورد سنجش کمی قرار گیرد. جهت دستیابی به هدف پژوهش از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و برای جمعآوری دادههای مورد نیاز از روش پیمایشی استفاده شده است. تحلیل دادهها با نرم افزار SPSS و روش تحلیل عاملی (Factor Analysis) و ترسیم نقشهها نیز با نرم افزار ArcGIS Desktop 10.3 انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که بجز عامل زیرساختی- نهادی که در هر چهار پهنه اقلیمی به بعنوان عاملی که بیشترین تأثیر را در تبدیل روستا به شهر داشته و نیز به عنوان مهمترین عامل در تبدیل در روستا شناسایی شده است، چهار عامل دیگر (اقتصادی، خدمات آموزشی- فرهنگی، خدمات خصوصی، خدمات اجتماعی) در پهنههای اقلیمی متفاوت، تأثیرات متفاوتی داشته و میزان اثرگذاری آنها نیز با توجه به بار عاملی شاخصها متفاوت بوده است. نتایج بهدستآمده میتواند در آمایش آتی استان و سکونتگاههای آن مورداستفاده قرار گیرد.
The Shapes of human settlements has been ever changing under the effect of different factors in different historical periods. One of the most important changes that has been visible in Iran over the past decades is to turn rural settlements into cities. Different factors has been ever involved in this settlements deformation.
Different geographic locations, and especially climates, have affected these factors and their degree of importance has been a function of different environmental and geographical conditions. the purpose of this research is to Identification and evaluation of various effective factors. In converting Rural into cities in different climates of Khuzestan province. In the same vein, we tried to identify the effective factors on rural located on three areas including plain, foothill and coastal area of Khuzestan province and have become the city over time and the extent of the role of each of these factors in each of these three areas to be evaluated. descriptive-analytic research method was used to achieve the research purpose, and a survey method was used to collect the required data. Data analysis was performed using SPSS software, Factor Analysis and drawing maps using ArcGIS Desktop 10.3 software. The results of the study showed that Four other factors (economic, educational-cultural services, private services, social services) had different effects in different climatic areas expert Infrastructure-institutional factor that has the greatest impact on the conversion of the rural to the city in all four climatic areas and their effectiveness also varied with respect to the factor burden of the indicators. The results can be used in testing the future of the province and its settlements
ملخص الجهاز:
-1 (به تصویر صفحه رجوع شود)جدول ١-عوامل و نيروهاي موثر در برپايي سکونتگاه هاي انساني گويه ها و عوامل متغيرها منبع - تهيه مواد اوليه مورد نياز در کشاورزي ، - خريد وسايل و تجهيزات کشاورزي ، - خريد وسايل منزل ، سعيدي (١٣٨٨) - دريافت خدماتي چون چاپ و ظهور عکس خدمات خصوصي رحماني فضلي و پريشان - دريافت خدماتي چون پرينت ، کپي ، تعمير وسايل و تجهيزات کشاورزي ، (1388) - مراجعه مردم براي دريافت خدمات مربوط دادگاه رسيدگي به شکايات و پاسگاه ، - زمينه هاي مناسب براي توسعه فعاليت هاي غير کشاورزي ، - مراجعه قشر تحصيل کرده جهت استفاده از مجلات ، روزنامه ها و کتابخانه هاي عمومي - تبديل زمين هاي کشاورزي به ديگر فعاليت ها، - نزديکي به شهر اهواز، رحماني فضلي و پريشان - مراجعه مردم براي گذراندن اوقات فراغت و استفاده از امکانات تفريحي ، زيرساخت (1388) - وجود زيرساخت لازم مانند شبکه هاي ارتباطي جهت رونق فعاليت هاي اقتصادي ، رضواني (١٣٧٥) - افزايش قيمت و اجاره بهاي زمين هاي کشاورزي ، - مراجعه مردم براي دريافت خدمات بهداشتي و درماني - تأمين نيازهاي مرتبط با بخش کشاورزي ، - مهاجرت مردم ساير روستاها و شهرها جهت اشتغال ، - خريد مواد اوليه مورد نياز، فني (١٣٨٢) خدمات اقتصادي - وجود فرصت هاي شغلي در زمينه هاي گوناگون ، سعيدي (١٣٨٨) - دريافت خدمات ، خريد مايحتاج روزانه ، - آب و هواي منطقه - مراجعه دانش آموزان دختر جهت تحصيل در مراکز شبانه روزي ، خدمات آموزشي - - مراجعه دانش آموزان پسر جهت استفاده و تحصيل در مراکز فني و حرفه اي ، فني (١٣٨٢) فرهنگي - مراجعه جوانان جهت استفاده از امکانات ورزشي ، تقوايي (١٣٨٥) - خريد وسايل نقليه و وجود مراکز دانشگاهي در اين منطقه - فروش محصولات دامي و لبني ، - خريد کالاهاي نيمه بادوام ، عامل ترکيبي - فراهم بودن توسعه فعاليت هاي صنعتي در اين شهر، فني (١٣٨٢) - تعمير وسايل نقليه - خريد کالا منبع : (ساتيشينو و هوشينو٢٠٠١،١) Satoshi Hoshino -1 مروري بر نظريه هاي مرتبط با سازمان فضايي و توسعه منطقه اي 1 رويکرد کارکردهاي شهري در توسعه روستايي رويکرد کارکردهاي شهري در توسعه روستايي در دهه ١٩٨٠ توسط دنيس راندينلي ٢ با الهام از نقـاط اساسـي و مثبـت نظريـات مهـم توسـعه منطقه اي ، ارائه شده که تأکيد آن بر استفاده از کارکردهاو عملکردهاي شهري در توسـعه منـاطق روسـتايي اسـت (رضـواني ، ١٣٨٢، ٣٦).