ملخص الجهاز:
"هنگامی که نمایش شبیهخوانی درحال اجراست به سختی میتوان بین فضای صحنه و تماشاگر مرز روشن و فاصله معینی تعیین کرد؛با آنکه اجرای تعزیه دارای مکان صحنهای مشخص-سکو-است،اما خصوصا در اجرای مجالس تعزیهای که علاوهبر سکوی مرکزی،ایوانها و طاقنماها و یا حجرههای پیرامون نیز مورد استفاده قرار میگیرند،یا در مجالسی که صدایی از بالا،مانند صدای ملائک،سروش،شبیه جبرائیل،از فراز سکو و یا از بلندای منار مسجد،بدون آنکه تماشاگر محل دقیق آن را بداند شنیده میشود چگونه میتوان حدود فضای صحنه و بازی را بازشناخت؟ در چنین شرایطی آیا فضای صحنه دارای چهارچوب معین و قابل تعریف است؟ در مورد فضای تماشاگران نیز چنین میتوان گفت که اگرچه این فضا در تئاتر غربی کمابیش تعریف شده و مشخص است و معمولا فضایی بیحرکت و نظارهگر است، اما در تعزیه چنین نیست،تماشاگر تعزیه تحت تأثیر عمل نمایشی و شور مذهبی قرار گرفته و در لحظاتی عملا شبیهخوانان و تماشاگران باهم یکصدا و یکپیکر شده، نوحهخوانان و بر سر و سینه زنان عملی مشترک و همانند میکنند؛-در چنین مواقعی- همهچیز حالتی منحصر و یکپارچه پیدا میکند،به صورتی که گویی تماشاگر به بازیگر مبدل شده و کل فضای تمایش(تماشاگر-بازیگر و بازیگر-تماشاگر)آفریننده فضای نمایش تعزیه میگردند.
-حال به توجه به آنچه که گفتیم به تعریف و تبیین فضا و کارکرد آن در تکیه به عنوان مکان معین اجرای نمایش شبیهخوانی میپردازیم: فضای اجرایی تعزیه در تکیه نیز مانند هر فضای تئاتری دیگر دارای دو نیم فضای- (به تصویر صفحه مراجعه شود) تماشاگران و بازیگران- است؛اما همینجا باید متذکر شویم که صحنه که فضای عمل بازیگران است در اجرای تعزیهبه دو بخش مجزا،که بیانگر دو فضای متفاوت معنایی و اجرایی؟؟؟ میشود: 1-فضای مرکزی یا سکو."