خلاصة:
اعجاز قرآن کریم ابعادی دارد؛ یکی از آنها اعجاز تشریعی است؛ یعنی تحدی خداوند در مورد قرآن شامل نظام تشریعی (معارف اعتقادی و احکام) آن نیز میشود. درباره این بُعد از اعجاز قرآن به گستردگی دیگر ابعاد اعجاز قرآن، بحث نشده است. هدف این نوشتار، اثبات اعجاز قرآن در بُعد تشریع است که برای اثبات آن به روش تحلیلی و اسنادی به جامعیت و گستره معارف و احکام قرآن و قدرت انطباق بر مقتضیات زمان با حفظ اصول و قواعد نازلشده بر پیامبر9 استدلال شده است. در تبیین جامعیت قرآن، با بیان دیدگاه جامعیت مطلق نسبت به تمامی علوم الهی و بشری و دیدگاه جامعیت در امور مربوط به هدایت انسانها، ایده سومی مطرح شده و آن اینکه مقصود از جامعیت قرآن، بیان اصول و قواعد راهگشا برای دستیابی انسانها به علوم گوناگون است. برای اثبات این دیدگاه سوم، شواهد قرآنی و روایی و نیز مطالعه در گستره و قلمرو آیات قرآن ذکر شده است؛ در ضمن راز انطباق تشریعات قرآن بر مقتضیات زمان با پنج اصل (انطباق با فطرت، بیان اصول کلی و ماندگار، عناوین ثانویه، حجیت سنت پیامبر و معصومان7 و اصل اجتهاد) توضیح داده شده است. نتیجه اینکه این معارف هدایتی تنها از جانب خدا صادر شده است؛ زیرا بشر عادی بدون اتصال با وحی نمیتواند در ابعاد مختلف معارف اعتقادی در گسترهای عام از آغاز تا فرجام جهان و به کار گرفتن شیوههای مختلف در استدلال از آیات آفاقی و انفسی سخن بگوید و در همان حال در احکام حقوقی و اخلاقی آورنده تعالیمی جامع، فراگیر، قابل انطباق بر مقتضیات همه زمانها باشد.
The miracle of the Holy Qur'an has several aspects; one of them is the legislative miracle; which means that, God's challenge on the Qur'an also includes the legislative system (knowledge related to beliefs and rulings). This aspect of the miracle of the Qur'an has not been discussed like any other aspects of the Qur'anic miracle extensively. This study seeks to prove the miracle of the Qur'an in the aspect of legislation, which has been argued in an analytical and attributive method to the comprehensiveness, and scope of the Qur'anic teachings and rulings and the power to adapt to the requirements of time through keeping the principles and rules descended to the Prophet. A third idea has been put forward in explaining the Qur'an's comprehensiveness, by expressing the view of absolute comprehensiveness in relation to all divine and human sciences and the comprehensiveness in matters of human guidance and that is, the purpose of the comprehensiveness of the Qur'an is to express the principles and rules that make human beings achieve various sciences. To prove the third view, the Qur'anic and narrative evidence as well as the study of the scope of Qur'anic verses are considered. At the same time, the secret of conformity of the Qur'anic legislations to the requirements of time is explained by the five principles (conformity with nature, the expression of general and lasting principles, secondary titles, the authority of the Prophet and the Fourteen Infallibles' tradition, and the principle of ijtihad). The result is that these guidance teachings have only come from God, because the ordinary human cannot express his view without connecting to revelation (Wahy) in various aspects of the religious teachings in the general context from the beginning to the end of the world and by applying different ways of reasoning to the Afaq and Anfus verses. At the same time, in the legal and ethical rulings, the human must be the creator of the teachings, which are comprehensive, epidemic, and applicable to the requirements of all times.
ملخص الجهاز:
هدف این نوشتار، اثبات اعجاز قرآن در بُعد تشریع است که برای اثبات آن به روش تحلیلی و اسنادی به جامعیت و گستره معارف و احکام قرآن و قدرت انطباق بر مقتضیات زمان با حفظ اصول و قواعد نازلشده بر پیامبر9 استدلال شده است.
برای اثبات این دیدگاه سوم، شواهد قرآنی و روایی و نیز مطالعه در گستره و قلمرو آیات قرآن ذکر شده است؛ در ضمن راز انطباق تشریعات قرآن بر مقتضیات زمان با پنج اصل (انطباق با فطرت، بیان اصول کلی و ماندگار، عناوین ثانویه، حجیت سنت پیامبر و معصومان7 و اصل اجتهاد) توضیح داده شده است.
نتیجه اینکه این معارف هدایتی تنها از جانب خدا صادر شده است؛ زیرا بشر عادی بدون اتصال با وحی نمیتواند در ابعاد مختلف معارف اعتقادی در گسترهای عام از آغاز تا فرجام جهان و به کار گرفتن شیوههای مختلف در استدلال از آیات آفاقی و انفسی سخن بگوید و در همان حال در احکام حقوقی و اخلاقی آورنده تعالیمی جامع، فراگیر، قابل انطباق بر مقتضیات همه زمانها باشد.
درنتیجه دلیل جامعیت قرآن بیانگر این است که این معارف هدایتی تنها از جانب خدا صادر شده است؛ زیرا فردی که مکتبی ندیده، درسی نخوانده، نمیتواند آورنده معارفی باشد که تمامی انسانها، دانشمندان، متخصّصان از هماوردی آن عاجز باشند؛ چنانکه در سوره عنکبوت میفرماید: «وَ ما کنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ کتابٍ وَ لا تَخُطُّه بیمینِک إِذاً لاَرْتابَ الْمُبْطِلُونَ؛ تو هرگز پیش از این کتابى نمىخواندى و با دست خود چیزى نمىنوشتى، در غیر این صورت باطلاندیشان قطعاً به شک مىافتادند» (عنکبوت: 48)؛ زیرا بشر عادی بدون اتصال به وحی نمیتواند در ابعاد مختلف معارف اعتقادی با جامعیت و در گسترهای عام از آغاز و فرجام جهان و بهکارگرفتن شیوههای مختلف در استدلال ازآیات آفاقی و انفسی سخن بگوید و در همان حال در احکام حقوقی و اخلاقی آورنده تعالیمی جامع، فراگیر، قابل انطباق بر مقتضیات همه زمانها باشد.