واکاوی جامعه‌شناختی نماد دایره در ساختارهای تدفینی عصرآهن مطالعه موردی گورستان‌های حوزه‌ی رود مشگین‌چایی مقالة

مؤلف: آیرملو، یحیی ؛ حاجی زاده باستانی، کریم ؛ افخمی، بهروز ؛

جامعه شناسی تاریخی پاییز و زمستان 1398، دوره یازدهم - شماره 2 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎30 صفحة - من 87 إلی 116 )

الکلمات المفتاحية: گورستان عصر آهن گور حوزه مشگین‌چایی ساختار مدور. Meshgin Chayi basin Circular structure. Cemetery Iron Age tomb نماد دایره ساختار

fa en

خلاصة:

عصر آهن به دوره‌ای اطلاق می‌گردد که در آن تکاپوی مهاجرت در بین اقوام مختلف شدت گرفت. بهترین اثر باستان‌شناختی از این اقوام مهاجر، ساختارهای تدفینی آنهاست. به گونه‌ای که این ساختارها در بسیاری از حوزه‌های باستان‌شناختی که آنها اشغال نموده‌اند، دیده می‌شود. شاخص‌ترین ویژگی تدفینی این اقوام که در غالب سرزمین‌های وارد شده به آن قابل مشاهده است، وجود یک ساختار مدور سنگی بر سطح گور است که فضای مرکزی یا محل قرار گرفتن مرده را احاطه نموده است که گاهی بواسطه چیدن یک ردیف قلوه‌سنگ یا قطعه سنگ ساخته می‌‌شده و یا گاهی با ساختاری چند ردیفه از سنگ‌های کوچک و بزرگ و با نظمی خاص انجام می‌گرفته است. منطقه‌ی مورد مطالعه، حوضه یکی از رودخانه‌های پر آب شهرستان مشگین‌شهر است که یکی از مهمترین عوامل شکل‌گیری محوطه‌های باستانی این بخش از استان اردبیل به شمار می‌آید. در بررسی‌های میدانی، گورستان‌های عصر آهن بسیاری در این حوضه مورد مطالعه قرار گرفت که یکی از ویژگی‌های بارز آنها، ساختارهای جالب توجه دایره‌ای شکلی است که فضای داخلی گور و محل قرار گرفتن جایگاه مرده را احاطه نموده است. پژوهش حاضر با پیش زمینه‌ای مختصر از نحوه پراکنش چنین ساختارهایی در قبور هزاره دوم و اول ق.م، با نگاهی به مطالعات اسطوره‌شناختی و نمادشناختی، به چرایی و چگونگی وجود ساختارهای مدور در تدفین‌های باستانی عصر آهن حوزه مشگین‌چایی پرداخته است. نگاهی جامعه‌شناختی به این موضوع، نشانگر وجود باورهای خاصی در بین جوامع عصر آهن بوده که اعتقاد به آنها سبب پیدایش و تداوم شیوه‌های خاصی در تدفین مردگان شده است.

ملخص الجهاز:

در کتبي همچون فرهنگ مصور نمادهاي سنتي (کوپر، ١٣٧٩)، رمزهاي زنده جان (دوبوکور، ١٣٧٦)، فرهنگ خرافات (عجيب - ترين خرافات مردم جهان ) (وارنيگ ، ١٣٧١)، انسان و سمبول هايش (يونگ ، ١٣٧٨)، فرهنگ نمادها (شواليه و گربران ، ١٣٨٨) و فرهنگ نگاره اي نمادها در هنر شرق و غرب (هال ، ١٣٨٩) به صورت مختصر به نماد دايره و مفاهيم آن در فرهنگ هاي مختلف اشاره شده است . در اين زمينه در مقالاتي همچون «نمادهاي جاودانگي (تحليل و بررسي نماد دايره در متون ديني و اساطيري)» (بيگدلي و همکاران ، ١٣٨٦)، «نگارة ماندالا، ريختارساخت اسطوره ، حماسۀ اسطوره اي و عرفان » (اتوني ، ١٣٨٩)، «دايرة نماد ديني در تمدن هاي بين النهرين ، ايران ، آيين بودايي هند و چين » (موسوي نيا، ١٣٨٨)، «معرفت و رمزهاي هندسي» (اکبري و همکاران ، ١٣٨٩) و «هنرهاي تجسمي: ماندالا: تجلي ماوراءالطبيعه در هنر ديني هند» (ذکرگو، ١٣٧٩) ميتوان مطالب مرتبط با نقش دايره و موضوع مقالۀ حاضر را پيدا کرد. (Belli & Konyar, 2003 95 / تصوير ٤: گوري از يکي از گورستان هاي حوزة اهل ايمان چايي مشگين شهر (رضالو، ١٣٩٤: ١٢٩) / تصوير ٥: گور کلان سنگي از عصر آهن در گورستان زردخانۀ شهرستان اهر (کاظم پور و همکاران ، (170 :1391 / تصوير ٦: گوري با ساختار مدور در گورستان چمژي مومه در غرب لرستان ( ,Vanden Berghe (1975: 453 96 / تصوير ٧: يک گور کلان سنگي با ساختار مدور از عصر آهن در آناطولي ( ,Konyar &Belli (2003: 23 / / تصوير ٨: نمونۀ قبور با سنگ چين مدور در آناتولي شرقي (٣٧ ,٣١ :٢٠٠٠ ,Ozfirat) اعتقاد به ساختن اين معماري مدور در بسياري از قبور باستاني هزارة دوم و اول قبل از ميلاد، در بسياري از نقاط دنيا ديده ميشود.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول