خلاصة:
مقالۀ حاضر به بررسی و نقد کتاب الادب المصری فی ظلّ الحکم العثمانی، نوشتة محمد سیدکیلانی، نویسندة معاصر مصری (1912- 1998)، پرداخته است. روش کار نقد شکلی و محتوایی است و نقاط ضعف و قوت اثر در این زمینه مشخص شده است. باتوجهبه نتایج این پژوهش، کتاب حاضر متاسفانه هم در شکل ظاهری و هم در محتوا ضعفهای عمدهای دارد که برخی از مهمترین آنها عبارتاند از نداشتن توجه کافی به قواعد نگارش زبان عربی، بهرهنبردن مناسب از علائم سجاوندی، رعایتنکردن تناسب حجمی بابهای کتاب، همپوشانی برخی از بابها، ارائة قضاوتهای یکجانبه و جهتدار و بهدور از روحیة بحث علمی، نبود ارجاعدهی و رعایت امانت علمی، وجود توضیحات و ارائة مطالب غیرمرتبط باعنوان کتاب، توضیح ناکافی برخی از قسمتهای کتاب بهویژه در بابهای پنجم و ششم، نداشتن فهرست منابع و اعلام، ضعف تحلیل، و پنهانبودن شخصیت علمی نگارنده. باتوجهبه مطالب یادشده، کتاب حاضر شایستگی استفاده بهمنظور منبع درسی یا کمک درسی در درس تاریخ ادبیات دورۀ عثمانی را ندارد، اما منبعی برای مطالعه و نقد دانشجویان تحصیلات تکمیلی پیشنهاد میشود.
The present article reviews and criticizes the book “al-'Adb al-Mesri Fi zill al-hokm al-ottoman” written by Mohammad Seyyed Kiliani, a contemporary Egyptian writer (1998-1912). The method of work has been form and content critiques to identify the strengths and weaknesses of the book. According to the results of this research, the present book unfortunately, both in appearance and in content, suffers from major weaknesses some of which are lack of attention to the rules of writing Arabic language, the inability to use proper signs of paging, failure to comply with book chapter pages, overlap of some chapters of the book, providing unilateral and directional judgments away from the spirit of scientific discussion, lack of referencing and observance of scholarship, the existence of explanations and the presentation of non-related materials to the title of the book, inadequate explanation of some parts of the book, especially in chapters five and six, lack of a list of references, weaknesses in analysis and concealment of the scientific character of the writer. According to the abovementioned critiques, the book does not deserve to be used as a source of study in the history of Ottoman literature, but it can be suggested as a source for studying and critique for graduate students.
ملخص الجهاز:
بـاتوجـه بـه نتایج این پژوهش ، کتاب حاضر متأسفانه هم در شکل ظاهری و هم در محتوا ضـعف هـای عمده ای دارد که برخی از مهم ترین آن ها عبارت اند از نداشتن توجه کافی به قواعد نگارش زبان عربی، بهره نبردن مناسب از علائم سجاوندی، رعایت نکردن تناسب حجمی بـاب هـای کتاب ، هم پوشانی برخی از باب ها، ارائۀ قضاوت هـای یـک جانبـه و جهـت دار و بـه دور از روحیۀ بحث علمی، نبود ارجاع دهی و رعایت امانـت علمـی، وجـود توضـیحات و ارائـۀ مطالب غیرمرتبط باعنوان کتاب ، توضیح ناکافی برخـی از قسـمت هـای کتـاب بـه ویـژه در باب های پنجم و ششم ، نداشـتن فهرسـت منـابع و اعـلام ، ضـعف تحلیـل ، و پنهـان بـودن شخصیت علمی نگارنده .
ایـن کتاب به تصمیم شورای متون ، به منظور نقد و تحلیل محتـوا، انتخـاب شـده و بـاتوجـه بـه این که یکی از منابع علمی دربارٔە عصر انحطاط به شمار میرود، نقد و بررسی آن میتوانـد روشن کنندٔە نقاط ضعف و قوت آن باشد و مشخص کند که آیا این اثر توانایی لازم بـرای انتخاب به منظور یک کتاب درسی یا کمک درسی در مطالعۀ تاریخ عصـر انحطـاط را دارد یا امر به گونه ای دیگر رقم میخورد.
باوجود فراوانـی تحقیقـات و پژوهش هایی که دربارٔە عصر انحطاط و ادب عربی و مصری در ایـن دوره انجـام شـده و در زمان حیات مؤلف دردست رس بوده ، اما نگارنده به هیچ کدام از آن هـا اشـاره ای نکـرده و فقط به ذکر مطلبی کلی و بدون استناد مبنیبر اشتباه بودن مطالبی کـه دربـارٔە عصـر انحطـاط پیش از نگارش کتاب وی مطرح شده اکتفا کرده است .