خلاصة:
توفان گردوغبار یکی از معضلات زیستمحیطی است که اثرات مخربی بر روی سلامتی انسان، کیفیت هوا و اقتصاد کشورهای جهان میگذارد. هدف از این تحقیق تحلیل همدید و شناسایی منشأ گردوغبارهای وارد شده به شرق ایران و ردیابی مسیر حرکت آنها میباشد. ابتدا با استفاده از دادههای دید افقی، تصاویر ماهوارهای، شاخص گردوغبار مربوط به ماهواره OMPS و شاخص عمق نوری آئروسلها (AOD)، توفانهای گردوغبار شرق ایران طی دوره آماری 2010 تا 2018 مورد بررسی قرار گرفت. سپس دادههای فشار، سمت و سرعت باد و ارتفاع ژئوپتانسیل و جریانهای جتی در سطوح مختلف جوی از مرکز اروپایی پیشبینیهای هواشناختی (ECMWF) با قدرت تفکیک مکانی 25/0× 25/0 دریافت شد. در نهایت برای مشخصکردن منشأ شکلگیری توفان از مدل HYSPLITE استفاده شد. نتایج نشان داد که 67/46 درصد از توفانهای منطقه به صورت محلی و 33/33 درصد به صورت انتقال یافته از محل دیگر میباشند و 20 درصد نیز به صورت همزمان رخ داده است. نتایج حاصل از مطالعات ماهوارهای نشان داد که توفانهای انتقال یافته معمولاً در جنوب عراق و مرکز عربستان شکل گرفته و سپس به سمت منطقه مورد مطالعه انتقال یافته است که با نتایج حاصل از مدل مقایسه و صحتسنجی شد. بررسیهای همدیدی این نوع توفانها نیز نشان داد که منشأ سینوپتیکی آنها، باد شَمال میباشد که در اکثر موارد همگرایی جت استریم جنبحاره و قطبی، شرایط مطلوبی برای رخداد توفانهای شدید گردوغبار فراهم آورده است. نتایج توفانهای شکل گرفته درخود محل نیز نشان داد که عامل توفان ناشی از گرادیان شدید فشاری، سیکلون و دخالت جریانات رودباد است.
Dust storms are one of the environmental problems that affect human health, air quality and the economies of the countries of the world on a large scale. The purpose of this study is the identification of the source of dust entering the east of Iran and tracking its route. Initially, using horizontal visibility data, satellite imagery, Dust Aerosol Index related to the OMPS, and AOD, the dust storms detected from 2000 until 2018 were examined. Then, the pressure data, wind direction, wind speed, geopotential heights and jet streams at various atmospheric levels were obtained from the European Meteorological Center (ECMWF) with a spatial resolution of 0.25 * 0.25. Finally, the HYSPLTE model was used to determine the origin of the storm formation. The results showed that 46.67% of the region's dust storms were local, 33.33% were transmitted, and 20% occurred concurrently. The satellite studies of the transmitted dust storms showed that they formed in southern Iraq and central Saudi Arabia and then moved to the studied area, which was compared with the results of the model. Synoptic studies also showed the synoptic origin of the storms and their being structured by northern winds, where jet streams and polar jet streams converge to provide favorable conditions for dust storms. The study of the storms formed at the site indicated that severe storms in the area could be due to the pressure gradient, cyclones and jet stream interference in the area.
ملخص الجهاز:
نتـايج حاصل از مطالعات ماهواره اي نشان داد که توفان هاي انتقـال يافتـه معمـولا در جنـوب عـراق و مرکـز عربستان شکل گرفته و سپس به سمت منطقه مورد مطالعه انتقال يافته است که با نتايج حاصل از مـدل مقايسه و صحت سنجي شد.
بررسيهاي همديدي اين نوع توفان ها نيز نشان داد کـه منشـأ سـينوپتيکي آن ها، باد شمال ميباشد که در اکثر موارد همگرايي جت استريم جنب حاره و قطبـي، شـرايط مطلـوبي براي رخداد توفان هاي شديد گردوغبار فراهم آورده است .
که همـه سـاله خسـارات 1 Mei 2 Middleton 3 Middleton and Kang 4 Goudie 5 Yang 6 McTainsh and Pitbaldo 7 Zoljoodi 8 Shao & Dong 9 Xu 10 Natsagdari 11 Arimoto جبران ناپذيري را به مزارع ، تاسيسات ، جاده ها، ترافيک و حمل و نقل وارد نمـوده و بـا آلوده کردن هوا باعث بروز مشکلات تنفسي ميشود (لشکري، ٢٠٠٨).
روش محاسـبه ايـن مـدل ترکيبـي ميـان ديدگاه هاي اويلري (مجموع غلظت ذرات در هر شبکه در طـول مسـير حرکـت تعيـين ميشود) و لاگرانژي (غلظت ذرات براي هر شبکه با اسـتفاده از پخـش و انتقـال ذرات انجام ميشود) است و به همين دليـل مـدل HYSPLITE٦ را مـدلي دوگانـه مـينامنـد 1 Aerosol optical depth 2 Petzold 3 Rousseau 4 Stohl 5 Salazar 6 Hybrid Single Particle Lagrangian Integrated Trajectory (دراکســلر و هــس ١٩٩٨،١).
Tracing Dust Sources in Different Atmosphere Levels of Tehran Using Hybrid Single- Particle Lagrangian Integrated Trajectory )HYSPLIT( Model, Geography and Environmental Hazards, 16, 39-54 )in Farsi(.