طراحی چارچوب مفهومی رهبری تحول دیجیتال در سازمان های ایرانی مقالة

هدف: در عصر دیجیتال، به سبب ظهور فناوری‌های نوین، باورهای سنتی کسب‌ و کار به نحوی اساسی دگرگون شده است. سازمان‌ها تنها یک‌راه پیش‌رو دارند و آن همگامی با تغییرات موجود است؛ در غیر این صورت از دور رقابت حذف خواهند شد و به‌طور کامل از صحنه وجود محو می‌شوند. فناوری‌های تحول‌آفرین، تحول دیجیتال کسب و کار را رقم زده‌اند و تحول دیجیتال به‌عنوان یک مفهوم وارد ادبیات کسب ‌و کار شده است. با این ‌وجود در این عصر، بیش ازآنچه به‌کارگیری فناوری اطلاعات به‌ خودی ‌خود عامل موفقیت سازمان‌ها باشد، نحوه مدیریت و رهبری این تحول به‌مراتب حائز اهمیت است. مفهوم «تحول دیجیتال» به‌صورت عام و «رهبری تحول دیجیتال» به‌صورت خاص، مفاهیمی جدید در عرصه کسب و کار محسوب می‌شوند. با این حال پژوهش‌هایی که به‌طور خاص به موضوع رهبری تحول دیجیتال پرداخته‌اند، انگشت شمارند. محتوای این مطالعات نیز بخشی و پراکنده بوده و فقدان دیدگاهی یکپارچه در آن‌ها مشهود است. علاوه بر این نباید از نظر دور داشت که در حوزه رهبری تحول دیجیتال، صنعت از دانشگاه پیشی گرفته و سازمان‌های تجاری توجه بیشتری به این مفهوم از خود نشان داده‌اند. مواد و روش: پژوهش حاضر کوشیده است با پیروی از رویکرد آمیخته و با بهره‌گیری از روش‌های مرور نظام‌مند ادبیات و دلفی در قالب طرحی اکتشافی، تصویری روشن و جامع از مفهوم «رهبری تحول دیجیتال» ارائه نماید. از آنجایی ‌که تجمیع مطالعات گذشته به‌منظور ارائه چارچوبی یکپارچه مورد نیاز است، از مرور نظام‌مند ادبیات بهره گرفته شد و هم‌چنین به‌منظور بهره‌گیری از ایده‌ها و نقطه‌نظرات خبرگان موضوعی در جهت توسعه بدنه دانشی موجود و اعتبارسنجی و پالایش یافته‌های پژوهش، از روش دلفی استفاده گردید. در مرور نظام‌مند ادبیات به یافته‌های 33 منبع علمی در حوزه رهبری تحول دیجیتال استناد شد. نتیجه مرور نظام‌مند ادبیات در حکم چارچوب اولیه پژوهش، به‌عنوان ورودی مطالعه دلفی محسوب شده و بر مبنای نظرات 14 تن از خبرگان موضوعی که با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند و زنجیره‌ای شناسایی شده بودند، توسعه‌یافته، پالایش‌ شده و به تایید رسید. طی این مرحله، ترتیب اهمیت هر یک از عناصر چارچوب پژوهش نیز تعیین شد. پس از حصول اتفاق‌نظر میان اعضای پنل دلفی، خروجی نهایی مطالعه در قالب چارچوب مفهومی پژوهش تدوین و تبیین گردید. بحث و نتیجه‌گیری: چارچوب رهبری تحول دیجیتال تدوین و تبیین گردید و رهبری تحول دیجیتال به‌عنوان «مجموعه‌ای از تصمیمات، اقدامات و الزامات مدیریتی عبارتست از طراحی نقشه راه، تخصیص منابع، سازماندهی و هم‌چنین انتخاب و پیاده‌سازی چارچوب مناسب حکمرانی با هدف کسب منفعت حداکثری از پذیرش فناوری‌های تحول‌آفرین در سازمان» مفهوم‌سازی گردید. چارچوب مذکور مشتمل بر 278 عنصر مفهومی است که در قالب 4 مقوله یا بعد، 13 نوع یا دسته و 261 جزء یا کد، ساماندهی شده‌اند. مقوله‌های شناسایی‌شده عبارت از نقشه راه دیجیتال (شامل چشم‌انداز دیجیتال، استراتژی دیجیتال، طرح‌گذار دیجیتال)، حکمرانی دیجیتال (شامل برنامه‌ریزی و هماهنگی و نظارت و کنترل)، سازماندهی دیجیتال (شامل رهبران دیجیتال، ساختار سازمانی، شرکاء دیجیتال، فرهنگ دیجیتال و محیط کار دیجیتال) و منابع دیجیتال (شامل زیرساخت دیجیتال، استعداد دیجیتال و سرمایه‌گذاری دیجیتال) می‌باشند. هم‌چنین مفهوم رهبری تحول دیجیتال در طول مراحل مختلف پژوهش به‌طور عمده توسط «سازماندهی دیجیتال» بازنمایی می‌شود و بیشترین تاکید متوجه این بعد بوده است. به همین ترتیب منابع دیجیتال، حکمرانی دیجیتال و نقشه راه در جایگاه بعدی قرار دارند.

Objective: The advent of new technologies in the digital era has fundamentally changed traditional business beliefs. Under new circumstances, organizations have to keep up with these changes, or they will lose the competition to their rivals and fade away. Disruptive technologies have brought about the “digital transformation” of business and introduced this term as a concept in the business literature. Digital transformation in general, and digital transformation leadership in particular, are new business concepts and as yet few studies have specifically focused on digital transformation leadership. Moreover, the studies conducted so far are fragmented, lacking an integrated approach to the topic. Notable too is the fact that industry has surpassed academia in digital transformation leadership as business consulting firms are paying more attention to this concept. Material & Method: To answer the research questions and accomplish the objectives, a combination of systematic literature review and the Delphi survey was employed with a mixed design. First, the dimensions and components constituting digital transformation leadership were identified through a systematic review of the research literature. A total of 33 papers were finally used for data collection in a systematic literature review. In the end, the findings were formulated within the initial research framework and employed as the input to the Delphi survey. The research initial framework was developed, revised, and confirmed over the three rounds of the Delphi survey and based on the opinions of the panel members (14 experts). Result & Discussion: the conceptual framework of digital transformation leadership, consisting of 278 conceptual elements in 4 dimensions, 13 categories, and 261 elements, was developed as the main research achievement. The main dimensions of this framework were "Digital roadmap", "Digital governance", "Digital organizing" and "Digital resources". Therefore, digital transformation leadership can be defined as a set of management decisions, actions, and requirements including roadmap design, resource allocation, organizing, selecting and implementing an appropriate governance framework in order to maximize the benefits of adopting disruptive technologies in an organization. In addition, the concept of digital transformation leadership is mainly represented by “digital organizing” during the research. “Digital resources”, “digital governance”, and “digital roadmap” ranked second to fourth, respectively.