خلاصة:
در این پژوهش، به روش توصیفی ـ تحلیلی و با بررسی آثار مشخص‌شده، ابتدا به جست‌وجویی مختصر در تاریخچۀ کاربرد اسماءالله در آثار منثور عرفانی و سیر در نظریات عارفان در این باره و تقسیمات آن، خصوصا اسماء جمالی و جلالی پرداخته شده و سپس در مبحث اصلی پژوهش، در دو اثر برجستۀ عرفانی متعلق به قرون چهارم و ششم، کشف‌المحجوب هجویری و روح‌الارواح سمعانی، چند اسم جلالی پروردگار از قبیل عزیز، ملک، غنی و جلیل، نتایج تجلیّات و غلبۀ این اسماء بر باطن سالک، تفاوتها و شباهتهای کارکرد آنها از دید این دو نویسندۀ عارف، شبکۀ اندیشه‌گانی آنها و جنبه‌های بلاغی به‌کارگرفته‌شده در نگارش این دو متن، مورد بررسی قرار گرفته است.
In mystic/gnostic contexts and in theosophists’ doctrines, the topic of God’s names holds a special place, particularly broader and more important than all other mystic themes. The discussion about the attributes of Allah or the beautiful names of Allah, their resplendence and the characteristic effects of each on the human soul has covered a wide part of the mystical written works, in which sophists have proposed their thoughts on these matters.
In this research, firstly a brief literature review on the topic of God’s names has been brought forward and then, in the main part of the study, two of the most prominent written works in the field of Sufism, namely the “Kashf al-Mahjub” or the “Revelation of the Veiled” by Ali Hujwiri and the “Rawh al-Arwah” by Ahmad Sam’ani, have been thoroughly investigated, in an effort to recognize the dominance of God’s names, such as al-Lateef (The All-Subtle), ar-Rahman (The Most Gracious), al-Jameel (The Most Beautiful), on the devotee’s conscience and their practical differences and similarities from these two mystic writers’ point of view. Lastly, the writers’ reflection methods and the literary arts they have used throughout the writing of their books have been deliberated.
ملخص الجهاز:
در اين تحقيق ، در باب نظريات کلي عارفان راجع به اسماءالله ، چگونگي به کارگيري اسماء در متون منثور عارفانه ، تحولاتي که در مباني انديشه هاي عرفا، پابه پاي شکل گيري تصوف و عرفان در طي زمان به وجود آمده است و سيري که اسماءالله در کاربرد خود در آثار صوفيانه پيموده اند، بررسيهايي انجام شده و سپس در دو اثر برجستۀ کشف المحجوب و روح الارواح ، تشابهات و تفاوتها از حيث نحؤە تفکر نويسندگان آنها در مورد اسماء و به کارگرفتن آنها و به خصوص چند اسم جلالي مشخص شده و نيز چگونگي بهره گرفتن از سازه هاي ادبي و بلاغي در اين دو متن ، پژوهشي به عمل آمده است .
٤. بازتاب اسماء جلالي در آثار هجويري و سمعاني ١ـ٤ عزيز همانطور که اشاره شد، کشف المحجوب همچون تفسير سمعاني در روح الارواح نيست که به گونه اي مجزا و مشخص به شرح هريک از اسماء پرداخته باشد و به طور پراکنده و در لابه لاي مباحث خويش اشاراتي به اسماء و آثار و نتايج غلبۀ هريک از آنها کرده است ؛ ازجمله دربارٔە اسم العزيز در جايي از اثرش در شرح اصطلاح وقت ميگويد: و از آن بود که چون شب معراج زينت ملک زمين و آسمان را بر وي عرضه کردند به هيچ چيز باز ننگريست بقوله تعالي: ما زاغ البصر و ما طغي (١٧ / النجم )، از آنچه او عزيز بود و عزيز را جز به عزيز مشغول نکنند (هجويري، ١٣٩٢: ٥٤١).
(
, 
, 
)
