خلاصة:
میرزا ابوالقاسم اردوبادی از عالمان جامع الاطراف در نیمۀ اوّل قرن چهاردهم است که در اردوباد زاده شد و در تبریز و نجف دانش آموخت. از او در زمینه‌هایی مانند قرآن پژوهی، کلام، فقه و اصول نزدیک به پنجاه کتاب و رسالۀ مفید برجای مانده که بیشتر این آثار، چاپ و منتشر نشده‌اند.
از کتاب‌های مفصّلی مانند «سبیل الرّشاد» در فقه استدلالی تا رساله‌های مختصر در فقه و نیز کتاب‌های متنوعی در حریم دفاع از دین مانند شهاب مبین و الشهب الثاقبة، در میان این آثار دیده می‌شود.
این تحقیق از نوع توصیفی بوده و به روش کتابخانه‌ای انجام شده است.
بر اساس این تحقیق 62 درصد از آثار ایشان به زبان عربی، 35 درصد به فارسی و 3 درصد به زبان ترکی است. از نظر موضوع، فقه با 41 درصد بیشترین فراوانی و موضوعات قرآن، منطق و متفرّقه با فراوانی‌های کمتر از 10درصد، کمترین عناوین را به خود اختصاص داده‌اند. به لحاظ حجم تنها دو عنوان از آثار اردوبادی به دوره‌های مفصّل (بیش از یک جلد) اختصاص می‌یابد و آثار مختصر (کمتر از 50 برگ)، 49 درصد و متوسّط (یک مجلّد) 46 درصد است.
Mirza Abul-Qasim Urdubadi is of the very knowledgeable
scholars of the first half of fourth century, who was born in Urdubad and
studied in Tabriz and Najaf. There are around 50 books and useful tracts in
different subjects like researching about Quran, Kilam, Fiqh and Usul,
most of them unpublished.
This study is a descriptive one and its method is library-based.
According to this research 62 percent of his works are in Arabic, 35 in
Persian and 3 percent in Turkish. Subject-wise Fiqh with 41 percent is the
most prevalent subject and Quranic subjects, and other subjects includes
less frequency than 10 percent of his works. Regarding volume, only two
subjects of his works are in several volumes and his brief works (less than
50 pages), is 49 percent and moderate works (one volume) is 46 percent.
ملخص الجهاز:
در این فهرست، ابتدا با رجوع به کتاب الذریعه که صاحب آن – شیخ آقا بزرگ تهرانی- با محمّد علی اردوبادی مصاحب بوده و از این رو اطلاعات دست اوّلی از او گرفته است، استخراج شده است.
آن‌گاه با استفاده از فهرست مخطوطات مکتبة الإمام امیرالمؤمنین نوشتۀ سیّد عبدالعزیز طباطبایی (تصویر نسخۀ دست نویس محقق طباطبایی که تا کنون انتشار نیافته است) مشخصات نسخه‌های خطی موجود در این کتابخانه قید شده است.
(فهرست امینی ص475) تهرانی نام کتاب را این‌گونه نوشته است: الدرة البیضاء فی عدة المتعة المنقطعة المنقضیة مدتها أو المبذولة.
(فهرست امینی ص 467) توضیح: الف- تهرانی می‌گوید که در تبریز چاپ شده است.
(ذریعه ج 14 ص 225 رقم 2447) ب- نسخۀ خطی این کتاب در کتابخانۀ آیت الله مرعشی به شماره 10963 موجود است.
(ذریعه ج 17 ص 34 رقم 189) میرزا محمد علی نیز نکته‌ای از آن نقل می‌کند.
(ذریعه ج 15 ص 187 رقم 1250) میرزا محمد علی اردوبادی کلامی از کتاب الطهارة نقل می‌کند.
(فهرست امینی ص 260) تهرانی دو بار از این کتاب یاد کرده: یک بار به نام جوابات المسائل الشکویة.
تهرانی دو بار نام برده: (ذریعه ج 22 ص 254 و 270 رقم 6925 و 7040) توضیح: شیخ آقا بزرگ گفته که این کتاب در تبریز چاپ شده است.
(ذریعه ج 23 ص 190 رقم 8592) توضیح: بر اساس نسخه چاپ سنگی موجود در کتابخانه محدث ارموی در قم می‌توان گفت این نسخه از کتاب که از اول و آخر افتادگی دارد، 286 صفجه دارد شامل ابواب صلوة (ص 7 تا 233)، زکات (ص 234 تا280)، صوم (ص281 به بعد).
(
, 
, 
)
