رویکرد اخلاقی فقه شیعه به ذبح حیوان مقالة

سوال اصلی: فقه شیعه چه اصول اخلاقی را در ذبح حیوان مطرح کرده است؟ بیان مسئله: کاستن آزار حیوان هنگام ذبح از اصول اخلاقی مسلمی است که نهادهای اخلاقی و حقوقی بین المللی بر آن تاکید دارند. در این میان فقه پویای شیعه رویکردی اخلاقی را در باب ذبح فراروی مخاطبان گذاشته است. باید دید که چه اصولی اخلاقی در فقه شیعه نسبت به کاستن آزار حیوان پیش بینی شده است؟ هدف: مقاله حاضر در صدد اثبات و تبیین این نکته است که فقه قانونی خشک و بیروح نیست، بلکه معارف قابل توجه تربیتی را در خود جای داده است. روش تحقیق: نویسندگان با روش تحقیق کتابخانه ای به متون اصیل فقه شیعه مراجعه نموده و با روش تحلیلی رویکرد اخلاقی فقه را درباره ذبح مورد تجزیه وتحلیل قرار داده اند. خلاصه ای از یافته ها: اخلاقیات دوازدهگانهای در فقه شیعه نسبت به ذبح مطرح شده که همگی بر کرامت انسان، عدم آزار حیوان، نرمی برخورد با حیوان و حفظ حقوق حیوان تاکید دارند. امروزه نهادهای بین المللی فراوانی بر حفظ حقوق حیوانات تشکیل شده و راهکارهایی مثل بیحسی حیوان قبل از ذبح را مطرح کرده اند، اما نباید روش های مزبور به مردن حیوان پیش از آغاز عملیات ذبح منجر شود.

(شهيد ثاني، ١٤١٣، ج ١١، ص ٤٨٩ ـ ٤٩١، فيض کاشاني، بيتا، ج ٢، ص ٢٠٢، طباطبايي، ١٤١٨، ج ١٣، ص ٣٣٧ و نجفي، ١٤٠٤، ج ٣٦، ص ١٣٣) اين دسته از فقها استحباب نوشاندن آب به ذبيحه را مستند به روايت نبوي دانسته اند: روي عن النبي صلي الله عليه و آله و سلم أنه قال : «إن الله کتب الإحسان علي کل شي ء، فإذا قتلتم فأحسنوا القتلۀ، و إذا ذبحتم فأحسنوا الذبح ، و ليحد أحدکم شفرته فليرح ذبيحته ». (شهيد ثاني، ١٤١٣، ج ١١، ص ٤٨٩ ـ ٤٩١ فيض کاشاني، بيتا، ج ٢، ص ٢٠٢، طباطبايي، ١٤١٨، ج ١٣، ص ٣٣٧ و نجفي، ١٤٠٤، ج ٣٦، ص ١٣٣) ١- از پيامبر اسلام (ص ) نقل شده که حضرت فرمودند: «خدا در هر چيز نيک انجام دادن کار را واجب ساخته است ، پس هنگامي که حيواني را ذبح مي کنيد، اين کار را به درستي انجام دهيد، پس حتما بايستي چاقوي ذبح را تيز کرده جان دادن را براي ذبيحه آسان و راحت سازيد. (شهيد اول ، ١٤١٠، ص ٢٣٢) ١- از پيامبر اسلام (ص ) نقل شده که حضرت فرمودند: «خدا در هر چيز نيک انجام دادن کار را واجب ساخته است ، پس هنگامي که حيواني را ذبح مي کنيد، اين کار را به درستي انجام دهيد، پس حتما بايستي چاقوي ذبح را تيز کرده جان دادن را براي ذبيحه آسان و راحت سازيد.