خلاصة:
زمینه و هدف: وجدان کاری نوعی احساس تعهد درونی در جهت رعایت ارزشها و الزامات در ارتباط با انجام صحیح کار و حرفه است. توجه به مسائل مربوط به انجام تکالیف حرفهای پلیس، محققین را بر آن داشت که به بررسی نقش وجدان کاری درکاهش جرایم و تخلفات شغلی پلیس بپردازنند و با ارائه رهنمودهای دین مبین اسلام، گامی علمی در افزایش دانش و بهبود منش کارکنان نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران برداشته شود. این نوشتار برآن است تا دیدگاه اسلام را راجع به نقش وجدان کاری در جهت کاهش جرایم و تخلفات شغلی پلیس مورد ارزیابی قرار دهد و بر پایه براهین اسلامی، روشهای موسع در جهت تنظیم رفتار فردی و اجتماعی ارائه نماید. هدف اصلی این تحقیق، تبیین نقش وجدان کاری در کاهش جرایم و تخلفات حوزة کاری پلیس بر اساس آموزههای اسلام است. روش پژوهش: این تحقیق از منظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا کیفی از نوع دلفی دو مرحلهای است. جامعه آماری تحقیق 12 نفر از متخصصان و خبرگان حوزه مدیریت اسلامی در حوزه علمیه قم و دانشگاه علوم انتظامی امین است که از طریق شیوه گلولهبرفی انتخاب شدهاند که پس از مصاحبه با 11 نفر محقق به اشباع نظری دست یافته است. در نهایت دادهها پس از جمعآوری، مورد بررسی و تحلیل کیفی قرار گرفتندیافتهها و نتایج: بر پایه یافتههای بدستآمده، میتوان به هفت عامل ضعف اعتقادی، خوردن لقمه حرام، کثرت گناه، مخالفت نکردن با هواهای نفسانی، توجه نکردن به ویژگیهای انسانی فرد در ناجا، قرار دادن کارکنان ناجا در شغل نامناسب و تشویق و تنبیه غیرقانونی اشاره کرد؛ که بهعنوان «عوامل کاهنده وجدانکاری» محسوب میگردند. نتایج این تحقیق مشخص میسازد که وجدان کاری تحت تاثیرعوامل مختلف فردی، اجتماعی و سازمانی است و میتوان با ارائه فرصت لازم برای ترفیع کارکنان، شرکت کارکنان در تصمیم گیریهای سازمانی، تفویض اختیار، تقسیم کار مطلوب کارکنان، انتساب مدیران شایسته واجرای برنامههای آموزشی در ارتقاء وجدان کاری کارکنان ناجا همت گمارد.
ملخص الجهاز:
به طور کلـي ايـن مقاله بر آن است تا از يک سو ديـدگاه اسـلام را راجـع بـه نقـش وجـدان کـاري جهـت کاهش جرايم و تخلفات شغلي پليس را مورد ارزيابي قـرار داده و نيـز الگـوي اسـلامي تاييد شده اي را براي تنظيم ساختار فردي و اجتماعي کارکنان ناجا ارائه دهد که در اين الگو وجدان کاري سرچشمه اي از احساس مسئوليت انسان در انجام صحيح و دقيق کـار است که بايد با پشتوانه هاي معرفتي و امور فطري و انگيزشي تقويت شود .
حال سوال اين است که نقش وجدان کاري در کاهش جـرايم و تخلفـات شـغلي کارکنان ناجا از منظر آموزه هاي اسلامي چگونه ترسيم شده است ؟ در تبيين پيشينه به طور کلي ميتوان به برخي از پژوهش هاي انجام شده اشاره نمـود کـه عبارتند از : ساروخاني (١٣٨١) تحقيقي با عنوان : «وجـدان کـاري و عوامـل اجتمـاعي مـوثر بـرآن »را انجام داده است ، نتايج اين تحقيق حاکي از آن است کـه همبسـتگي مثبـت و معنـاداري بين سطح وجدان کاري با شيوه مديريت مشارکتي و تفـويض ، تناسـب شـغلي ، احسـاس رضـايت درون ســازماني ، احســاس مثبــت وجــود عــدالت ســازماني و ســطح تخصــص کارکنان و همچنين همبستگي منفي و معناداري بين سطح وجـدان کـاري بـه ويـژه ابعـاد رفتاري کارکنان با سن و سابقه کاري کارکنان وجود دارد.
در ايـن معنـا، وجـدان عبـارت اسـت از«آگـاهي مسـتقيم انسـان دربـارٔە خويشتن ، به عبارتي ديگر وجدان به معناي احساس دروني است که هـر کـس از طريـق آن جهــــات اخلاقــــي کــــردار و اعمــــال خــــود را مــــورد داوري قــــرار مــــي- دهد»(ساروخاني،٢٣:١٣٦٦)بنابراين وجدان را ميتوان «نـوعي شخصـيت و خودآگـاهي نسبت به فعاليت هاي دروني دانست آگـاهي از وجـود مـن کـه مـيتوانـد در عـين حـال داوري امين نيز باشد»(جعفري١٠:١٣٩٢) با اين وجود در تعريف مفهومي وجدان کاري عبارت است از احساس تعهد دروني به منظـور رعايـت الزامـاتي کـه در ارتبـاط بـا کـار مورد توافق قرار گرفته است .