خلاصة:
آب ماده ای حیاتی و غیرقابل جایگزین است. تغییرات آب و هوایی، افزایش جمعیت و تغییر سبک زندگی موجب افزایش تقاضا برای آب و فشار بر منابع آب شیرین گردیده است. منابع آب در سراسر جهان در مرحله بحرانی است. بااین حال شدت و ضعف آن در مناطق مختلف متفاوت است. مناطقی مانند خاورمیانه، ساحل در حاشیه صحرای بزرگ آفریقا و منطقه جنوب آفریقا بیشتر در معرض خطر کمبود آب هستند. به منظور شناخت وضعیت موجود و یافتن راه حل های بحران آب، هیدروپلیتیک به عنوان یک دانش جوان وارد مطالعات دانشگاهی شده است. ازآنجاکه حل مشکلات ناشی از کمبود آب از عهده تک تک کشورها برنمی آید، لذا همکاری های دوجانبه و چندجانبه و بین المللی در این زمینه اجتناب ناپذیر است. به این منظور دولت ها نیازمند سیاست خارجی فعال، پویا و متناسب با شرایط جدید هستند. آب مجازی از دیگر راه های مدیریت چالش های آب در قرن بیست و یکم در نواحی خشک و نیمه خشک به شمار می رود. آب مجازی به معنای واردات هوشمند مواد غذایی یا کالاهای آب بر، بر اساس اصل مزیت نسبی است. در این خصوص دو راهبرد کلی قابل ذکر است: ۱- واردات کالاهای آب بر؛ ۲- تولید کالاهای آب بر در مناطق پر آب با سرمایه گذاری مشترک کشورهای کم آب. این مقاله کوششی است به منظور ارائه راه حل های عملی در جهت تطبیق کشور با شرایط جدید آب و هوایی و کمبود منابع آب و ازاین رو دیپلماسی آب می تواند زمینه همکاری های دوجانبه و چندجانبه در جهت همگرایی اجتناب ناپذیر باشد. در چنین شرایطی دیپلماسی واحد سیاسی مبتنی بر همکاری درزمینه چالش های ناشی از کمبود آب، شامل حل وفصل منازعات و همکاری های زیست محیطی با همسایگان سبب ارتقای جایگاه ایران در نظام بین المللی به مثابه فرصت نوظهور می شود
Water is a vital and irreplaceable material. Climate changes, population increase and life style changes have leaded to the increase of water demands. At the time being, the situation of water resources in all over the world is critical. However, some regions such as the Middle East and the south of Africa are more vulnerable. Hydro politics is a young knowledge which deals with the examination of water resources and finding solutions for water crisis. Since the solving of water problems is difficult for individual states, bilateral and multilateral cooperation seems inevitable. Accordingly states have to pursue active and dynamic foreign policy to overcome the challenges. Virtual water is one of the methods for managing the water problems in arid and semiarid regions. Virtual water means the smart import of water dependent food or goods according to relative advantage. Accordingly two strategies have been mentioned: 1) import of water dependent goods and 2) production of water dependent goods in watery regions with the common investment of arid and semiarid countries. The present paper is an endeavor to submit practical solutions for overcoming the water crisis in our country And therefore, water diplomacy can be the inevitable field of bilateral and multilateral cooperation for convergence. In such a context, the diplomacy of the political unit based on cooperation on the challenges of water scarcity, including conflict resolution and environmental cooperation with neighbors, will enhance Iran's position in the international system as an emerging opportunity.
ملخص الجهاز:
با توجه به مطالب يادشده پرسش اصلي مقاله حاضر را ميتوان اين گونه مطرح کرد که : ديپلماسي چگونه ميتواند از طريق همکاريهاي دوجانبه و چندجانبه ، ضمن فراهم کردن زمينه مناسب براي تأمين آب موردنياز جوامع در زمان و مکان مناسب ، توسعه پايدار کشور را تضمين و از تشديد و تعميق تنش هاي ناشي از فشار بيش ازحد به منابع آب جلوگيري نمايد؟ به عبارت ديگر با توجه به اينکه مهم ترين هدف سياست خارجي هر کشور تأمين امنيت آن واحد سياسي است (سجادپور، ١٣٨٣: ١).
آب و امنيت : سومين گرايش مهم مطالعاتي در هيدروپليتيک که توجه بسياري را به سوي خود جلب کرده ، چالش هاي امنيتي رقابت بر سر منابع در حال کاهش آب است که در يک زمينه وسيع تر امنيت زيست محيطي را نيز شامل ميگردد.
امروزه آب در روابط بين الملل به مسئله اي بسيار تعيين کننده تبديل شده است که اين معضل ميتواند درروند مناسبات منطقه اي و تعاملات و تنازعات و روابط ميان کشورهاي منطقه تأثيرگذار باشد؛ زيرا بيش از نيمي از مساحت جهان در حوضه آبريز مشترک و در قلمرو سرزميني دو يا چند کشور قرار دارد و ازاين رو بهره برداري از آب هاي واقع در چنين بخش هايي اختلاف برانگيز است که ميتوان آن را فرصتي مناسب براي حفظ صلح و امنيت بين المللي دانست .
37) Turton, Anthony and Hen wood, Roland, )2002) Hydro politics in developing world: A Southern African Perspective, Pretoria: University of Pretoria, African Water Issues Research Unit.