بازنگری نظرمرحوم شیخ انصاری درحجیت ظواهر مقالة

مرحوم شیخ انصاری مانند دیگر اصولیین ظواهر قرآن را از حجج معتبر می‌داند و به استدلال اخباری‌ها و بیانات سید صدر پاسخ می‌دهد. ایشان قول لغوی را به خاطر اطمینان حاصل از انضمام دو دلیل «اجماعات منقول به حد استفاضه و عدم امکان استنباط» حجت می‌داند؛ هر چند این نظر، از ابتدا نزد ایشان مقبول نشده است.

(اقتباس از: موسی تبریزی، فرائد الاصول مع حواشی اوثق الوسائل، ج 1، ص 312-317) الف) ‌دلیل اصلی: روایات متعدد (بیش از 80 روایت) که در جلد آخر وسائل الشیعه، تحت عنوان «عدم حجیت ظواهر الکتاب» توسط مرحوم شیخ حر عاملی گردآوری گشته است. 4. با صرف نظر از سه دلیل پیشین و پذیرش این مطلب که روایات مدعاة اخباری‌ها دلالت بر عدم حجیت ظواهر کتاب حتی در صورت فحص و یأس از قرینه بر خلاف دارند، با توجه به اینکه این روایات با دسته دیگری از ادله (از جمله بیش از یکصد روایت) تعارض دارند، که با توجه به عمل مشهور قول اصولی‌ها مقدم گشته و ظواهر قابل استناد خواهند بود. مرحوم سید صدر، برای اثبات مدعای اخباری‌ها از طریق دیگری وارد شده‌اند؛ مرحوم شیخ از ایشان نقل کرده: «منع از عمل به ظواهر کتاب مقتضای اصل است، و به ظواهر اخبار توسط دلیل خاص از تحت این اصل اولی خارج گشته. » سید صدر( بعد از اثبات اینکه «در قرآن محکمات و متشابهی است، و اصولیین نیز اصل این مطلب را قبول دارند، و فقط اختلاف اخباری و اصولی در این است که آیا ظواهر جزو متشابهات محسوب می‌گردد یا خیر»، به بیان دو مقدمه که در واقع هرکدام از این دو مقدمه استدلال اخباری‌ها و اصولی‌ها می‌باشد، به جمع بندی و نتیجه گیری می‌پردازند: مقدمه اول: مشتمل بر چهار مطلب: 1. مرحوم شیخ قول لغوی را به خاطر اطمینان حاصل از انضمام دو دلیل مذکور (اجماعات منقول به حد استفاضه وعدم امکان استنباط) حجت می‌داند؛ هر چند این نظر، از ابتدا نزد ایشان مقبول نشده است.