خلاصة:
چکیده مطالعه مخروط افکنه ها، به دلیل نقش مهمی که در زندگی ما دارند یک ضرورت محسوب می شود. دامنه های جنوبی کوههای آلاداغ در شمال شرقی ایران از مناطقی است که مخروط افکنه های قابل توجهی در آن شکل گرفته است. این مخروط افکنه ها از آغاز شکل گیری تحت تاثیر عواملی قراردارند که از مهمترین آنها می توان به آب و هوا اشاره نمود. جهت مطالعه ی تاثیرات این عامل روی مخروط افکنه ها ، تعداد 29 مخروط افکنه همراه با حوضه آبریز آنها مشخص و مرز بندی و با روش های میدانی و نرم افزار های GIS ویژگی های آنها اندازه گیری شد. باتوجه به موضوع پژوهش لازم بود که عناصر آب و هوایی نیز اندازه گیری شود. بدین منظور آمار 35 ساله ی ایستگاه های هواشناسی منطقه، مورد استفاده قرار گرفت. با تکمیل شدن مطالعات مشخص شد در بین عناصر آب و هوایی دما و بارش بیشترین تاثیرات را روی مخروط افکنه ها داشته است. دما با تاثیر گذاری در انواع هوازدگی و در نتیجه در تهیه رسوب، تاثیرات خود را روی مخروط افکنه ها اعمال نموده است بارش نیز با ایجاد سیلاب، جریانات مختلف سطحی و عمقی، تاثیر در فعالیت های انسانی، حرکات دامنه ای و انواع هوازدگی در بسیاری از ویژگی های مخروط افکنه ها تاثیرات زیادی داشته است. جهت تکمیل این پژوهش روش های تجربی و کمی نیز مورد استفاده قرار گرفت. بدین منظور بسیاری ازویژگی های مخروط افکنه ها و عناصر آب و هوایی اندازه گیری و مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت، خروجی آن نشان داد رابطه نزدیکی بین عناصر آب وهوایی و برخی از ویژگی های مخروط افکنه های منطقه وجود دارد که در این میان رابطه بین بارش و عمق کانال میانی مخروط افکنه ها نمود بیشتری داشت.
Abstract Studying of alluvial fans is necessity becuse of its important role in human life. Southern slopes of Aladogh Mountains in the northeastern part of Iran are one of the areas in which considerable alluvial fans have been formed. From beginning of the formation, alluvial fans are influenced by different factors in which climate is the most important one. In order to consideration of such effects 29 alluvial fans along with their forming basins were determind, boundered. and using various tools and methods, their physical properties were measured. According to the research subject, it was also necessary to measure the climate element of the area. So that the last 35 years data of climatology stations are used with the completion of studies, it was found among climate elements the temperature and rainfall have had the greatest effect on the alluvial fans. Temperature, as a climatic factor, effectcts on the weathering types and consequently results to sedimentations in local watersheds which externed effects on alluvial fans. Precipitaion as an another element of climate, through flood creation, deep and surface carrents,human activitys, mass movement and different kinds of weathering has considerable effect on many characteristics of the area alluvials fans such as amount and type of sediment, breadth and depth of the centeral canal and land use amount had a great influence. Experimental and quantitative methods were used to complement research. . we have also taken advantage of SPSS software for statistical analysis. Therefore, many of alluivial fans characteristics and climate elements were measured and analyses by use of SPSS software. Outputs of the analysis showes a close relation between climatic factors and some features of alluivial fans , in which the impact offe rainfall on the depth of central canal of alluivial and land use is important.
ملخص الجهاز:
بارش نيز با ايجاد سيلاب، جريانات مختلف سطحي و عمقي، تأثير در فعاليتهاي انساني، حركات دامنهاي و انواع هوازدگي، در بسياري از ويژگيهاي مخروطافكنهها از جمله مقدار و نوع رسوب، ميزان كاربريهاي انساني و عمق كانال مياني آنها، تأثيرات زيادي داشته است.
شواهد او در اين زمينه عبارت بودند از: 1- تغيير و جابهجايي در رسوبات انتهايي مخروطافكنهها، 2- افزايش شيارهاي رأس آنها، 3- حضور رسوبات صيقليافته در قسمت متروكهی آنها، 4- عميقتر شدن عمق كانال مياني آنها آلن نيز در سال 1990 ازمیـان عناصـر آب و هوايي، به مطالع نقـش بارش در تكامـل مخروطافكنههای شمال غربي آمريكا پرداخته و تأثير اين عنصر را در عمق كانال مياني مخروطافكنهها مؤثر دانسته است.
در اين مقاله سعي بر اين است تا بر اساس مدلهاي آب و هوايي (ستون 2 جدول 1) با مطالعه آب و هواي منطقه، تأثيرات آن روي مخروطافكنهها از جهات مختلف بررسي شود تا از نتايج آن در بهرهبرداري مناسب از مخروطافکنهها استفاده شود.
علاوه بر روشهاي یادشده، برای تکمیل مطالعات از مطالعات ميداني نيز استفاده شد كه در اين زمينه ميتوان به اندازهگيري عمق کانال مياني و مشخص کردن ميزان كاربري انساني مخروطافکنهها و حوضههاي شكلدهنده آنها اشاره کرد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شكل 4- كارخانه لوله گستر اسفراين يكي از کاربریهای مخروط افكنه رودخانه روئين جدول 4- نتايج ارتباط بين عناصر آب و هوايي و مخروطافكنههاي منطقه (به تصویر صفحه مراجعه شود) در بررسي دقيقتر مشخص شد که حداكثر بارش ماهانه، تأثير زیادی در اين زمينه داشته است.
The Role of Climatic Change in Alluvial Fan Development, Geomorphology of Desert Environments, pp 723-22 742-Summerfield, M.