بررسی و تحلیل توقیفیت اسماء و صفات حق تعالی در کلیات سعدی مقالة

اصطلاح اسماء و صفات، مانند اکثر قریب به اتفاق اصطلاحات معارف اسلامی ، ریشه قرآنی دارد .از جمله اندیشه های پر سابقه در کلام اسلامی ، قول به توقیفی بودن اسماء و صفات الهی است که از این میان اهل حدیث، اهل ظاهر و حتی اشاعره و ماتریدی عقیده دارند که باید خداوند را تنها با نام‌ها و صفاتی که در کتاب و سنت وارد شده است، نامگذاری و وصف کرد و اسماء و صفات دیگر را بدعت می‌دانند. از دیدگاه معتزله، أسماء و صفات الهی توقیفی نیست و نامیدن و توصیف حق تعالی به نام ها و صفاتی که در قرآن و روایات نیامده است نیز رواست ،در حالی که عرفا و صوفیه و بسیاری از نزدیکان به آنها، عقیده دارند که خداوند را به هر نام نیکویی می‌توان خواند. سعدی که تحت تأثیر افکار و اعتقادات اشاعره بوده به کرّات، خداوند را به نام ها و توصیفاتی می خواند که در کتاب و سنت عیناً ذکر شده است . لذا در این تحقیق با توجه به اشعری مسلک بودن سعدی، به روش توصیفی –تحلیلی با استخراج اسماء و صفات در کلیات، به بررسی دیدگاههای او در خصوص توقیفیت اسماء و صفات خواهیم پرداخت تا ببینیم سعدی تا چه اندازه افکار و عقایدش در خصوص توقیفیت اسماءو صفات با اشاعره مطابقت دارد

The term nouns and attributes, like most Islamic terminology, have a Quranic origin. Among the prevailing ideas in Islamic theology are promises of the arrest of divine names and attributes, including those from the hadith, the Za'ir and even the Ash'arites. Matrides believe that God should be named and described only by the names and attributes in the book and the tradition, and that they know the names and other attributes of heresy. From the Mu'tazilite point of view, the divine attributes and attributes are not forbidden, and the name and attribution of transcendence to the names and attributes not mentioned in the Qur'an and traditions is valid, while mystics and Sufis and many close to them believe that God Any good name can be read. Saadi, inspired by the Ash'arites' beliefs, repeatedly reads God in the names and descriptions mentioned in the book and tradition. Therefore, in this research, considering the Ash'arism of Saadi's professionalism, we will examine descriptive-analytic method by extracting nouns and attributes in general, to see to what extent Sa'adi's thoughts and beliefs regarding the arrest of Asmau are discussed. The traits correspond to the Ash'arites.

» (محمدی ،1382 ،425-423) سعدی نیز در چندین بیت از اسم جلیل در اشعار خود بهره گرفته است و در ببیت زیر ،جلیل که همراه با اسم پروردگار امده است در معنای صفتی بکاررفته است و اشاره به عظمت وبزرگی خداوند دارد : سروش آمد از کردگار جلیل بهیبت ملامت کنان کای خلیل (سعدی، 1383، 256) الهامش از جلیل و پیامش ز جبرئیل رایش نه ازطبیعت و نطقش نه از هوی (همان ،702) حفیظ ،اسمی از اسماء الله است که مبالغه در «حافظ » می باشد و اشاره به کمال حفظ و نگهداری باری تعالی نسبت به همه ی موجودات دارد، که سه بار در قرآن کریم آمده است . سعدی هم اسم غفّار را در بیت زیر آورده است که در آن به دو اسم غفار و مهیمن اشاره کرده است که به آمرزش بندگان توسط خداوند توجه دارد و این نکته را بیان می کند که خداوند نسبت به تضرع و زاری کنندگان به درگاه خود بسیار آمرزنده و مهربان است : برای ختم سخن دست در دعا داریم امیدوار قبول از مهیمن غفار (سعدی، 1383 ،827 ) غنّی، یکی دیگر از اسماء حسنای الهی است که 18 بار در قرآن آمده است .