تحلیلی بر کاربست نظریه ها و مفاهیم علوم اجتماعی در فرایند نظریه پردازی قرآنی/دینی مقالة

مؤلف: سعیدی روشن، محمدباقر ؛ موسوی، هادی ؛ رجبی، محمود ؛

روش شناسی علوم انسانی پاییز 1398 - شماره 100 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎17 صفحة - من 82 إلی 98 )

الکلمات المفتاحية: مطالعات قرآنی علوم اجتماعی دینی نظریه دینی مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن نظریه‌‌پردازی قرآنی Interdisciplinary Quranic studies Quranic theory making religious theory Quranic studies islamic social sciences قرآن نظریه علوم اجتماعی دینی نظری مفاهیم تحلیل نظریه‌های علوم اجتماعی نظریه بنیادین

fa en

خلاصة:

مطالعاتی که تلاش دارند بر مبنای متون دینی وارد نظریه‏پردازی در حوزه علوم اجتماعی شوند، در ظاهر هویتی دوگانه دارند که حضور نظریه‌ها و مفاهیم علوم اجتماعی در آنها پررنگ است. مسئله اصلی این نوشتار، بررسی چگونگی تعامل مطالعات دینی، به محوریت قرآن، با نظریه‌ها و مفاهیم علوم اجتماعی است. برای دستیابی به این امر، دو نمونه از آثار تحقیقی به مثابه دو شیوه از کاربست نظریه‌های علوم اجتماعی در مطالعات قرآنی/ دینی بررسی و ارزیابی می‏شود. این امر، نیازمند یک روش تحلیلی قیاسی ـ استقرایی مقایسه‌‌ای است که با تکیه بر الگوی نظریه‌سازی در علوم اجتماعی انجام می‌شود. نتیجه ارزیابی نمونه‌ها نشان می‌دهد مهم‌ترین کاربست مثبت رجوع به نظریه‌های علوم اجتماعی در مطالعات قرآنی/ دینی، غنی‌سازی پرسش‌های تحقیق و کمک به استنطاق از قرآن در راستای ارائه نظریه‌های بنیادین قرآنی است. همچنین مهم‌ترین آسیب، تحمیل آرای بیرونی بر قرآن و متون دینی است.

ملخص الجهاز:

ک: لینوننبرگ و ایربای، 1390: 178؛ بیکمن و راگ، 1392: 189؛ جانکر و پنینک، 1394: 53؛ ایمان، 1394: 20-23، و 36؛ Dickson & Emad Kamil & Adu--Agyem، 2018: 438-440)؛ با وجود این، از میان این تعاریف، می‌توان وجوه مشترک زیر را در تعریف و کارکرد چارچوب نظری در مطالعات علوم اجتماعی معرفی کرد: 1 - حاوی مجموعه‌ای از «مفاهیم، تعاریف و مفروضات»(‌‌= نظریه) به‌هم‌مرتبط است که توانایی تعریف «کنش انسانی» و تبیین قوانین مربوط به آن را داشته باشند. این اصول عبارتند از:  موضوع انتخابی آنها از زندگی واقعی انسانی یا یک موضوع علمی مطرح در علوم اجتماعی باشد؛  به متون دینی، به‌ویژه قرآن کریم، به‌عنوان منابع معرفتی معتبر، رجوع روشمند داشته باشد؛  چارچوب فکری منسجمی، برای دستیابی به دیدگاه قرآن و حدیث درباره موضوع تحقیق، ارائه دهد؛  نماینده طیفی از مطالعات علوم اجتماعی قرآنی/دینی باشد. 2ـ این شیوه مفهوم‌سازی نظریه بر اساس منابع دینی و قرآن کریم، نکاتی مثبت و آسیب‌هایی احتمالی‌را در پی دارد: الف) نکات مثبت‌‌؛ 1ـ أخذ مضمون‌های نو از نظریه‌های علمی؛ وقتی محقق دینی، خود را در مفاهیم و موضوعات درون قرآن و متون دینی محصور نکند، به‌ناچار، برای دستیابی به مسئله تحقیق، با واقع زندگی بشری و علوم تجربی مرتبط خواهد شد. به‌عنوان نمونه، محقق برای مفهوم‌سازی دینی، اقدام به تشکیل شبکه مفهومی و یافتن مفاهیم کانونی و کلیدی دینی درباره شخصیت انسان می‌کند که این فرایند، حاصل رجوع به روش‌‌های نوین تحلیل متن است.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول