خلاصة:
اقتدارگرایی، یکی از گونههای جدید حکومت است که از رژیمهای دیکتاتوری کلاسیک تمایز دارد. این مقاله با هدف نشان دادن جامعیت نظریه فیلسوفان کلاسیک مسلمان در تقسیمبندی حکومتها، از روش توصیفی و تحلیلی استفاده کرده، تا ماهیت اقتدارگرایی را در فلسفه سیاسی اسلامی بررسی کند. زمینه ایجاد اقتدارگرایی، روش و هدف اقتدارگرایی، اموری هستند که براساس منابع کلاسیک فلسفه سیاسی اسلامی بررسی شدهاند. فرضیه این مقاله آن است که «مدینه تغلب» که از گونههای مدینه جاهله است، با اقتدارگرایی انطباق دارد. بنابراین برای تحلیل ماهیت اقتدارگرایی در فلسفه سیاسی اسلامی، باید «مدینه تغلب» را بازخوانی کرد.
Authoritarianism is one of the new methods of governing that differs from classical dictatorial regimes. Using a descriptive and analytical approach, this paper seeks to show the universality of classical Muslim philosophers' view about the way of classifying governments to examine the nature of authoritarianism in Islamic political philosophy. The grounds for the beginning of authoritarianism and the method and purpose of authoritarianism are the issues which this paper has studied by relying on classical sources of Islamic political philosophy. The hypothesis of this paper is that overpowering city, which is a type of ignorant city, applies to authoritarianism. Therefore, if one wants to expound the nature of authoritarianism in Islamic political philosophy, one has to read about “the overpowering city”.
ملخص الجهاز:
نقطة عزیمت به این نظریة جدید در باب طبقهبندی حکومتها در دانش سیاسی غرب، آن است که میان حکومتهای دیکتاتوری در دوره کلاسیک و اقتدارگرایی در زمان معاصر، در برخی اصول و شاخصهها ناهمسانی وجود دارد؛ و بنابراین دانشمندان سياسي بايد دیدگاه خود را از جهت نظری ترمیم و بازسازی کنند.
بنابراین سؤال اصلی آن است که اقتدارگرایی در فلسفه سیاسی اسلامی چیست؟ و فیلسوفان مسلمان چه تبیینی دربارة آن ارائه کردهاند؟ سؤالات فرعی نیز عبارتاند از: 1) کدامیک از گونههای مدینه در فلسفه سیاسی اسلامی، قرابت بیشتری با اقتدارگرایی دارد؟ 2) زمینه شکلگیری اقتدارگرایی چیست؟ 3) روش اقتدارگرایی چیست؟ و یا اینکه اقتدارگرایی چگونه عمل میکند؟ 4) هدف اقتدارگرایی چیست؟ و یا اینکه اقتدارگرایی به دنبال تحقق چه امری است؟ در این مقاله، پس از ارائه مفهومشناسی اقتدارگرایی و بیان وجه تمایز آن از دیکتاتوری کلاسیک، ابتدا شواهد همسانی مدینه تغلب و اقتدارگرایی و سپس زمینه شکلگیری اقتدارگرایی، و شاخصههای رفتاری و هدف اقتدارگرایی بررسی میشوند.
مدینه تغلب از نظر فیلسوفان مسلمان، به مدینهای گفته میشود که معیار همکاری اهل مدینه، «غلبه یافتن» بر یکدیگر است و این در صورتی است که همگان «غلبه» را دوست داشته باشند (فارابی، ۱۴۲۱ق، ص107؛ طوسی، ۱۳۸۷، ص293؛ شهرزوری، ۱۳۸۳، ج 1، ص577؛ کشفی، ۱۳۸۱، ص910)، بهنحویکه هیچ قدرت دیگری بر این مدینه غلبه نداشته و درنتیجه تمام کنشهای سیاسی در این مدینه صرفاً با هدف دستيابي به لذتی که ناشی از غلبه بر دیگران است، صورت میگیرد (فارابی، ۱۹۹۵، ص 128).