روش برداشت علمی از قرآن مقالة

مباحث مربوط به قرآن و علوم تجربی سابقه ای هزار ساله دارد، که گاهی تحت عنوان استخراج علوم از قرآن، تفسیر علمی قرآن یا روش برداشت علمی از خوانده می شود و در طول تاریخ تفسیر با فراز و نشیب هایی مورد توجه مفسران و دانشمندان اسلامی و حتی غیر مسلمانان بوده است. این مساله از طرفی به تفسیر و از طرف دیگر به اعجاز علمی قرآن و از طرف سوم به علوم تجربی مرتبط است از این رو مباحث بین رشته ای و پایه ای برای مباحث بین رشته ای دیگر مثل قرآن و علوم سیاسی، قرآن و اقتصاد، قرآن و علوم اجتماعی، قرآن و کیهان شناسی و... به شمار می آید. این روش در طول تاریخ موافقان و مخالفان بسیاری پیدا کرده است و گاهی به افراط و تفریط کشیده شده است که در این مقاله از شیوه معتدل یعنی استخدام علوم در فهم قرآن و شیوه های جدید آن یعنی نظریه پردازی های علمی براساس آیات علمی قرآن به ویژه در حوزه علوم انسانی در راستای جهت دهی به علوم انسانی دفاع می شود و شیوه های دیگر مثل استخراج همه علوم تجربی از قرآن یا تحمیل نظریه های علمی بر قرآن نقد می گردد.

"»57 4 - علامه طباطبایی (م 1360 ش)، صاحب تفسیر شریف «المیزان» از متفکران، مفسران و فیلسوفان بزرگ شیعه، در قرن حاضر، ایشان در مورد تفسیر علمی می‌فرماید: «بعضی از مسلمانان در اثر غرق شدن در علوم طبیعی و مشابه آن‌ها که مبتنی بر حس و تجربه است، به مذهب اصالت حس، از فلاسفه اروپا متمایل شدند و بعضی به طریق اصالة العمل (که ارزشی برای ادراکات قائل نیستند، مگر به مقداری که عملی بر آن مرتب شود) گرایش پیدا کردند، از این رو گفتند که معارف دینی، با طریقه علمی (اصالت حس و ماده) معارضت ندارد و موارد آیات مخالف این نظر را، تأویل کردند و حتی معاد را با قوانین مادی، تطبیق نمودند و گفتند روح مادی است و از خواص ماده به دست می‌آید و نبوت یک نبوغ خاص اجتماعی است که موجب قانون گذاری، برای ایجاد مصالح می‌شود و نتیجه گرفتند که روایات، به خاطر خلطی که در آنهاست، قابل اعتماد نیست و تفسیر آیات قرآن، به طریق عقلی (که در تفسیرهای گذشتگان انجام می‌شد) را هم، علم، باطل کرد (روش عقلی را علم باطل کرد) پس قرآن را باید با علم تفسیر نمود."