خلاصة:
نوشتار حاضر ادامه معرفی و ارزیابی معجم های موضوعی قرآن است.
در قسمت نخست نویسنده به بررسی تعدادی از فرهنگ های موضوعی پرداخت و از مزایا و کاستی های آنها سخن گفت. در این نوشتار ارزیابی و بررسی یاد شده ادامه می یابد و برخی دیگر از فرهنگ های موضوعی معرفی می شود.
ملخص الجهاز:
"المعجم الطبیعی للقرآن الکریم (13) عزیز العلی الغری این کتاب بیشتر فرهنگ موضوعات طبیعی است که بر اساس حروف الفباء از اب که از آیه «و فاکهة و ابا» گرفته است، شروع می شود و بدنبال آن ابل و ایهل و اثل می آید تا در پایان به وعل و یاقوت و یقطین ختم می شود روش کارش بدین شکل است که در آغاز مدخل و واژه را از جنبه لغوی مد نظر قرار میدهد سپس آیه مربوط را بررسی می کند و نکات علمی موضوع را مطرح میکند.
مثلا در موضوع آهن که از مواد مهم در صنعت می باشد موضوعاتی همانند آفرینش آهن، استحکام آهن، امتحان با آهن، تاریخ آهن، ذوب آهن، صنعت آهن، فواید و نعمت آهن و نرم شدن آهن آمده و بیش از هشت آیه ذکر شده است (ج1، ص 418 - 415) 11 - شناسه موضوعات اصلی: گاه بایسته است مدخل های معجم تعریف شده و مشخصه های آن ذکر گردد و نیز حدود و قلمرو آن متعین گردد لذا بعضی از معجمها به آوردن شناسه واژه ها اقدام کرده اند و بعضی به این امر توجه نکرده و یا نیازی به آن ندیده اند مانند: المعجم الموضوعی لآیات القرآن الکریم و یا الکشاف الموضوعی للقرآن و تصنیف آیات القرآن الکریم.
اما فرهنگ قرآن دارای ویژگیهای بسیاری است که ذکر کردیم و اگر در این ارزیابی بخواهیم معجمها را درجه بندی کنیم فرهنگ قرآن در درجه اول و سپس تنویر الاذهان القرآن، الفهرست الموضوعی لآیات القرآن، اصول العلوم الانسانیه من القرآن، فروغ بی پایان و دلیل الموضوعات فی آیات القرآن در رتبههای بعد قرار میگیرند، البته کتابهای المعجم الطبیعی، مرشد الحیران الی بحوث القرآن موسوعة القرآن العظیم به عنوان فرهنگ واژه ها مطرح هستند که دارای اطلاعات خوبی میباشند."