بازپژوهی در حکم روزه عاشورا مقالة

روایات روزه عاشورا با تنوع خود در اثبات روزه به عنوان واجب شرعی یا انکار آن در قالب امری حرام، با توجه به ملاحظات عقیدتی و سیاسی، حکمی متفاوت پیدا کردند. دامنه این اختلافات از محدثان متقدم شروع شد و با اوج‌‌گیری در دوران اخباریان دوباره احیاء گردید و زمان حاضر نیز در قالب ارائه فتاوا و شرح‌نویسی ذیل منابع فقهی و جوامع روایی ادامه یافته است. تحلیل فقه‌‌الحدیثی مجموعه روایات اثباتی در مقابل انکاری روزه عاشورا می‌تواند راهگشای مهمی در فهم اصل صدور و صحت آنها باشد و در این مسیر، درک تأثیر واقعه عظیم کربلا از یک طرف، تاریخچه صدور این روایات در دیگر سو و در نهایت موضع‌‌گیری ائمه(ع)، تأثیری به‌‌سزا و دریافت فهمی مشترک از آنها خواهد داشت. امام باقر(ع) و امام صادق(ع) با پیش‌‌بینی نتیجه عمل به روایت صوم عاشورا در به انحراف کشاندن اهداف قیام عاشورائیان به مقابله با بدعت و سیاست‌‌ورزی اموی رفتند و با خدشه در صدور و محتوای روایات صوم، این روایات را با واقعه کربلا همخوان ندانستند.

Traditions show different decrees about fasting on the day of Ashura. Based on religious and political considerations, some of them consider it obligatory and some others consider it forbidden. The range of these differences began from the early traditionalists and it reached to its peak in the period of Akhbaris, and it has been continued till the present time, in the form of presentation of fatwas and the exegesis of the jurisprudential sources and narrative treatises. Analysis of narrations which admit it and narrations which reject it, based on Jurisprudence of Hadith, can be an important step in understanding the origin of their issuance and their correctness. In this way, understanding the impact of the great Incident of Karbala, the history of the issuance of these traditions, as well as the position of the Imams towards fasting on the day of Ashura, has a significant role in finding a common sense of these narrations. Imam Baqir (AS) and Imam Sadiq (AS), with the anticipation of the result of the act of fasting on the day of Ashura in deflecting the aims of Ashura Uprising, has confronted the schematization and heresy of Umayyad Dynasty, and rejected the issuance and content of these traditions and did not consider the content of these narratives compatible to the Incident of Karbala.

9. مصباح ‌المنیر با اشاره به تعدد روایات مبنی بر سنت عملی پیامبر( در روزه دهم محرم از یک طرف و مشاهده روایات ناهی روزه در آن از سوی دیگر به منظور جمع روایات مخالف روزه عاشورا افزود: «برآیند روایات مؤید روزه، این است که حضرت (ص) با صدور حکمی جدید در قالب اتصال روزه روزهای نهم و دهم محرم، خواستند از شباهت سنت جدید با اقدام اهل کتاب هم‌چنین سنت جاهلی در این مورد جلوگیری نمایند» (فیومی، بی‌تا، 104). در این روایت امام( اقدام به روزه در روز عاشورا را با توجه به جاهلی‌بودن از یک طرف و ترک آن با تشریع روزه رمضان از سوی دیگر به عنوان بدعت معرفی کردند که در ادامه سنت جاهلی است. » فضای غالب روایات مخالف حکم روزه عاشورا، اشاره به این واقعه تاریخی و دشمنی با اهل‌بیت( است؛ بني‌اميه پس از حادثه کربلا به منظور پیروز جلوه ‌دادن خود با سوءاستفاده از روايات تکریم نهم و دهم محرم در عصر جاهلیت و زمان پیامبر( قبل از تشریع روزه رمضان، از آن بهره ‌برداری تبليغاتی کردند؛ چون در این روز امام( کشته شده و کشتن اهل‌بيت( به زعم ایشان به علت شورش بر خلیفه، مرضی خداوند بوده پس به برکت آن مطابق مرسوم و بر اساس نقل برخی روایات (احکام جشنها و اعیاد) بايد روزه گرفت.