خلاصة:
لیست فائدة الجناس بأنواعه فی النصّ الأدبی مجرّد تحلیة لفظیة، بل یفید دلالات ذات وقع کبیر علی نفسیة المخاطب، ویوظّفه المبدع الأدبی عن وعی أو عن لاوعی بغیة استمالة مخاطبیه إلی آرائه والحصول علی دعمهم وتأییدهم لمواقفه، وکذا یجعل النصّ متماسکاً منسجماً. یُعتبر صفیّ الدین الحلیّ أحد أبرز الشعراء الذین استخدموا أنواع المحسّنات اللفظیة ولاسیّما الجناس فی قصائده فی مدح النبی الأعظم (ص) وأهل بیته الکرام (ع)، ورأینا أنّ هذا النوع من التحلیة البدیعیة یحلّ محلّاً فریداً فی هذا القسم من شعره، لذا قصدنا فی هذه المقالة أن نعالجه بأسلوب وصفی - تحلیلی من هذا المنطلق. وقد خلصنا فی الختام إلی أنّ التجنیس فی هذه القصائد یخدم المعنی من عدّة وجوه، منها: التأکید علی المعنی المقصود، الحصول علی ثقة المخاطب واطمئنانه وتصدیقه، الوقع الشعوری الإیجابی لدی المخاطب، والدلالة علی التناسب أو التماثل أو التغایر أو التضاد، وکذا قد تؤدّی الجناسات إلی إثراء القصائد فی أخیلتها وانسجامها فی محوریها العمودی والأفقی.
کارکرد جناس و انواع ان در متون ادبی فقط تزیین لفظی نیست، بلکه جناس غالبا مفاهیمی را افاده میکند که اثر زیادی در درون مخاطبان برجای میگذارد و صاحب متن ادبی ان را اگاهانه یا نا اگاهانه به منظور متمایل کردن انان برای پذیرش ارای خود و دستیابی به حمایت و تایید مواضعش توسط انها، به کار میبرد و البته موجب انسجام متن نیز میشود. صفی الدین حلی یکی از بارزترین شاعرانی است که انواع ارایههای بدیعی و به خصوص جناس را در مدایح نبی اعظم (ص) و اهل بیت گرامیاش (ع) استعمال کرده است و به نظر میرسد که این نوع ارایه بدیعی، اهمیت و جایگاه کمنظیری در این دسته از اشعار او داشته باشد، لذا در مقاله پیش رو بر ان شدیم تا با روش توصیفی تحلیلی این دسته از شعرهای او را از این زاویه بررسی کنیم. در پایان به این نتیجه رسیدیم که ارایه جناس در این قصاید از چند جهت در خدمت معنا قرار گرفته است، از جمله: تاکید بر مقصود، کسب اعتماد و پذیرش و تایید مخاطب، تاثیر درونی مثبت بر مخاطب، دلالت بر تناسب، تشابه، تفاوت یا تضاد، و همچنین گاهی انواع جناس در غنا بخشیدن به صور خیال در قصاید و انسجام انها در محورهای عمودی و افقی نقش داشته است.