«حدوث» در مصادر امامیه؛ معناشناسی مبتنی بر کاربرد و ادله مقالة

یکی از مباحث پرتنش و چالش‌برانگیز فلسفی که متکلمان و محدثان را به واکنش واداشته، مسئله حدوث یا قدم جهان و ماسوی‌الله است. فلاسفه یونان و طبیعت‌گرایان به شکل‌های مختلف به قدمت جهان اعتقاد داشتند و ادیان در برابر این عقیده موضع گرفته‌اند. در این پژوهش می‌کوشیم صرف‌نظر از تفسیرها و تاویل‌ها، ظاهر متون روایی امامی را بررسی کنیم. در مجموعه بزرگی از این روایات، حدوث جهان و ملازمه کران‌مندی زمانی ماسوی‌الله با حادث بودن آن‌ها طرح شده و بر آن دلیل اقامه شده است. لذا اگر نخواهیم متون روایی را به صورتی گسترده تاویل کنیم و نیز مسئله حدوث زمانی را به جهت فلسفی جدلی الطرفین بدانیم، موضع روایی در این مسئله آن است که هر چیزی غیر خدا «استمرار زمانی آغازمند» دارد. این نگرش هم با تفاسیر برخی متکلمان و هم با آراء اکثر فیلسوفان اسلامی متفاوت و مبتنی بر کاربردشناسی واژه «حدوث» و شبکه معنایی آن در ادبیات ماثور است.