بررسی پیشگویی ابن برّجان دربارۀ زمان فتح بیت‌المقدس مقالة

یکی از موضوعات قابل توجه در مطالعات تاریخی، پیشگویی وقایع تاریخی است. ابن‌زکی‌الدین بشارت فتح بیت‌المقدس در ماه رجب را به صلاح‌الدین داده بود و منبع پیشگویی خود را تفسیر ابن‌برّجان ذیل آیات ابتدایی سورۀ روم عنوان کرد. هدف این پژوهش، بررسی پیشگویی ابن‌برّجان دربارۀ زمان فتح بیت‌المقدس و چگونگی محاسبۀ اوست. این مقاله با روش اسنادی و توصیفی-تحلیلی و براساس منابع کتابخانه‌ای به رشتۀ تحریر درآمده است. مبنای پیشگویی ابن‌برّجان تأمل در آیات قرآن کریم با رویکرد عرفانی بود. او با کاربست نظریۀ «دوائر التقدیر» پیشگویی می‌کرد. او دوره‌های 1000 ماهه و دوره‌های مبتنی بر عدد 7 را دوره‌های مهمی می‌دانست. او آیات ابتدایی سورۀ روم را ناظر به سه پیروزی در بیت‌المقدس می‌دانست: پیروزی مسلمانان در زمان خلیفۀ دوم، پیروزی مسیحیان در 489ق. و پیروزی مسلمانان در ماه چهارمِ سال 584ق. (پایان ماه 7000 قمری). او معتقد بود این آیات پیروزی نهایی مسلمانان با ظهور حضرت مهدی(عج) را نیز بشارت می‌دهند. پیشگویی او دربارۀ فتح بیت‌المقدس یک سال زودتر از زمانِ تعیین ‌شده واقع شده بود. البته پیشگویی او دربارۀ ظهور امام زمان(عج) همزمان با فتح بیت‌المقدس، محقق نشد.

Predicting historical events is one of the most important topics in historical studies. Ibn Zaki al-Din announced the conquest of Jerusalem in the month of Rajab to Saladin, saying that he derived this prediction from Ibn Barrajan's commentary on the early verses of the Surah Ar-Rum. The purpose of this study is to examine Ibn Barrajan's prediction of the time of the conquest of Jerusalem and how it was calculated. The method of this study is descriptive-analytical and based on library resources. The basis of Ibn Barrajan's prediction is the contemplation of the verses of the Holy Quran with a mystical approach. He predicts with the application of the theory of "Dawa’ir al-Taqdir" (cycles of determination). He views 1000-month cycles and 7-based cycles as important cycles. In his view, these verses state three victories in Jerusalem: Victory of Muslims in the time of the Second Caliph, Victory of Christians in 489 A.H., and the victory of the Muslims in the fourth month of 584 A.H. (End of the 7000 lunar months). He also believes that these verses herald the final victory of Muslims with the advent of the Mahdi (A.S.). His prediction of the conquest of Jerusalem happened a year earlier than the appointed time. Also, his prediction of the advent of Imam Mahdi (A.S.) did not come true at the time of the conquest of Jerusalem.

فصلنامۀ علمی تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا (س ) سال بیست و نهم ، دورۀ جدید، شمارۀ ٤٤، پیاپی ١٣٤، زمستان ١٣٩٨/ صفحات ١٧٧-١٥٩ بررسی پیشگویی ابن برجان دربارۀ زمان فتح بیت المقدس 1 2 حامد نظرپور تاریخ ارسال : ٩٨/٦/٧ تاریخ پذیرش : ٩٨/١١/٥ چکیده یکی از موضــوعات قابل توجه در مطالعات تاریخی، پیشــگویی وقایع تاریخی اســت . ابن زکیالدین بشارت فتح بیت المقدس در ماه رجب را به صلاح الدین داده بود و منبع پیشگویی خود را تف سیر ابن برجان ذیل آیات ابتدایی سورۀ روم عنوان کرد. محمودبن عبدالله آلوسی نیز در روح المعانی به پیشگویی ابن برجان و استخراج سال فتح بیت المقدس از آیات سورۀ روم ا شاره کرده ، ولی چگونگی محا سبۀ او را بیان نکرده ا ست (آلو سی، ١٤١٥: ١٠٦/١). همچنین آیت الله ســید مصــطفی خمینی در تفســیر خود با ارجاع به روح المعانی، به پیشــگویی ابن برجان و ا ستخراج سال فتح بیت المقدس از آیات سورۀ روم ا شاره کرده ، ولی چگونگی محا سبۀ او را بیان نکرده ا ست (خمینی، ١٤١٨: ٢٩٨/٢-٢٩٩). البته قرآن کریم زمان رخداد این وقایع را بیان نکرده و فقط به فاصــلۀ آنها (بضــع ســنین ) اشاره کرده است ، ولی ابن برجان با روش خاص خود و براساس نظریۀ «دوائر التقدیر» و رخداد دایره ای و دوره ای مقدرات الهی، محاســـبات مربوطه را انجام داده و زمان پیروزی ســـوم را برا ساس آیات قرآن پی شگویی کرده ا ست . Ibrāhīm Shams al-Din, Beirut: Dār al-Kotob al-΄Ilmiyah. [In Arabic] - Ibn Athīr, 'Izz al-Din Ali (2010), Al-Kamil, Beirut: Dār Sādir.