ملخص الجهاز:
"نخست یادآوری این نکته ضروری است که با توجه و به نثر فارسی پیش از اسلام و بعد از اسلام تطوراتی حرفی و لغوی تحت تأثیر جنبشهای ادبی و نفوذ زبان پارسی در تازی و بالعکس پدید آمده که مورد قبول بزرگان و استادان سخن در تبدیل حروف واقع شده مانند کلمه جفر(بفتح اول-سکون دوم و سوم)در لغت اوستائی و ژفر-در پهلوی و ژرف در زبان امروز و دروح که(دروغ)و دراجه- دراژ-دراح-(دراز)-اسپاز(سپاه)که پژوهشگران و زبان شناسان به تفصیل در این باره سخن رانده و تغییرات دستوری هر یک را نوشتهاند-و این لغات در نوشتن و خواندن سادهتر و در تلفظ آسانتر شده و هیج سودی ندارد که ما(آئینه)زبان روزرا به زیان تاریخ برگردانیم و ادونیک یا آددوین(آئین را با تلفظ زبان پهلوی رواج دهیم و لغت زمخت(بدو ضمه)فراموش شده را زنده کنیم و لهجه خود را هم تغییر دهیم.
برخی اصرار دارند کلمات و سخنان مفهوم و آداب و سنن معقول و مرسوم بوضعی مشکوک و گنگ و بیمعنی در زبان و خط و شعر و ادب رواج پیدا کند- واژه میسازند بدون اینکه اثر این کار را دریابند و توجه کنند که هوس و سلیقه یا اغراض خاص نمیتواند بسود زبان و فرهنگ ما تمام شود و وضعی را پیش میآورد همانطور که قرنها زبان تازی به همه گفتهها و کارهای ما حکومت داشت و سبب آنهم دشواریهای خط و لغت و درماندگی بیشتر بلکه محرومیت اغلب طبقات از یاد گرفتن زبان و خط آن زمان بود امروز هم اگر بنا باشد هر نویسنده یا دبیر و آموزندهای میخواهد از خود دستور و لغت بسازد-همانطور که ساختهاند و اصطلاحات عجیب و غریب جعل کند و از هر سوی بیگانگی و شکاف میان برنامه های پارسی در امر تدریس بوجود آورد بنا چارزبانی که این دشواریها و اختلافات را در بر ندارد مطلوب عموم واقع خواهد شد پس در این باره دقتی بسزا لازم است."