خلاصة:
بر اساس پژوهشهای انجام شده عوامل ژئوپلیتیکی به 8 دسته (طبیعی، انسانی، اقتصادی، سیاسی داخلی، سیاسی خارجی، نظامی، فرهنگی و علم وفناوری) تقسیم میگردند. این مقاله فقط عامل ژئوپلیتیکی طبیعی را بررسی مینماید. این پژوهش به روش آمیخته (روش توصیفی- تحلیلی و زمینهای موردی) انجام گردیده و از نوع توسعهای- کاربردی میباشد، روش جمعآوری اطلاعات میدانی و کتابخانهای بوده و جامعه آماری 73 نفر، که با استفاده از روشهای تحلیل خبرگی، تحلیل شده است. هدف از آن دستیابی به نقش عوامل ژئوپلیتیکی طبیعی در تدوین راهبرد دفاعی- امنیتی ج.ا.ا. در مقابل تهدیدهای آمریکا از مبداء سرزمینی کشور عراق میباشد. در این تحقیق عراق تهدید یا دشمن ج.ا.ایران نیست، دشمن اصلی آمریکا میباشد که با استفاده از فضا و جغرافیای عراق، ج.ا.ایران را تهدید میکند. نتایج تحقیق حکایت از آن دارد که 13 عامل ژئوپلیتیکی طبیعی در قالب بسترهای قوتزا، فرصتآفرین، ضعفساز و تهدیدزا دارای نقش مؤثری بر راهبرد دفاعی- امنیتی ج.ا.ایران هستند، این عوامل به ترتیب اولویت عبارتند از: آبهای آزاد، مجاورت با کشورهای خلیج فارس، موقعیت ارتباطی، کانون توجهات ژئوپلیتیکی، وسعت و شکل سرزمین، مرزهای آبی و زمینی، توپوگرافی، اقلیم کردستان عراق.
According to research conducted by geopolitical factors are divided into 8 categories (Natural, human, economic, domestic political, foreign political, military, cultural and science and technology). This paper will examine the natural geopolitical factor. The mixed method research (analytical method and the background) was performed and the type of sampling applied. Data collection method is library field and the population of 73 people, the expertise used to quantitatively analyzed. The aim is to achieve a natural geopolitical factors in the development of security-security strategy IRI US threats against Iraq is a country of origin. The study is based on current conditions and strategic position in the Islamic Republic of Iran, Iraq, Islamic Republic of Iran is not a threat or enemy, America's main enemy, which uses space and geography of Iraq, the Islamic Republic of Iran is threatened.... . The results indicate that 13 natural geopolitical factor in causing strong bases, project opportunities, weak security mechanism and threatening a significant role in the Islamic Republic of Iran's defensive strategy. These factors, in order of priority are: Free water, proximity to the Persian Gulf countries, communication situation, the geopolitical spotlight, size and shape of land, water and land boundaries, topography, Iraqi Kurdistan
ملخص الجهاز:
فصلنامه مطالعات دفاعي استراتژيک سال چهاردهم ، شماره ٦٦، زمستان ١٣٩٥ مقالۀ نهم ، از صفحه ٢١٧-٢٤٢ نقش عوامل ژئوپليتيکي طبيعي در تدوين راهبرد دفاعي جمهوري اسلامي ايران در مقابل تهديدات نظامي آمريکا از مبداء سرزميني عراق 1 غلامعلي رشيد 2 فتح ا...
مبتنـي بـر عوامـل ژئـوپليتيکي طبيعي کدامند؟ مباني نظري تحقيق پيشينه تحقيق با مراجعه به مراکز مطالعاتي و تحقيقاتي، رساله ي دکتري تحت عنوان نقش عوامـل ژئوپليتيـک در راهبرد دفاعي(مطالعۀ موردي ايران نسبت به عراق ) سال ١٣٨٦ در دانشـگاه تربيـت مـدرس انجـام شده که سوال اصلي آن عبارتست از: عوامل ژئوپليتيک در راهبرد دفاعي ايران نسبت به عراق چـه نقشي ايفا کرده اند و چارچوب نظـري راهبـرد دفـاعي ايـران نسـبت بـه عـراق مبتنـي بـر عوامـل ژئوپليتيک چيست ؟ محقـق پـس از بررسـي، در پاسـخ بـه سـؤالات تحقيـق و برشـماري عوامـل ژئوپليتيک و آزمون فرضيه ها، اين گونه نتيجه گيري نموده است که : عوامل ٣٦ گانه در طراحيهـاي دفاعي نسبت به عراق تأثيري متفاوت در جهت تقويـت يـا تضـعيف آن دارنـد و طراحـي راهبـرد دفاعي مناسب براي ايران نسيت به عراق را مستلزم توجـه و لحـاظ نمـودن نقـش هـاي چهارگانـه عوامل ٣٦ گانه ژئوپليتيکي(قوت ، ضعف ، فرصت و تهديد) دانسته اسـت .
(حافظ نيا،٣٧:١٣٩٠) چارچوب نظري تحقيق جايگاه دو کشور جمهوري اسلامي ايران و عراق در نظريات ژئوپليتيکي اهميت جايگاه ايران در نظريه هاي ژئوپليتيک (نظريه هاي ماهان ، مکيندر و اسپايکمن ) عمدتاً ناشـي از اين واقعيت است که اين کشور، از طريق خليج فارس و درياي عمان بـه دريـاي آزاد راه دارد و داراي موقعيت گذرگاهي است و علاوه بر اينکه بخش هاي شمالي ايران جزء قلمرو قلب محسوب ميشده و فلات ايران نيز تماماً نقش حاشيه اي سرزمين قلب را داشته است .