خلاصة:
تزکیه نفس و خودسازی، پیراستن روح از رذایل و هواهای نفسانی و خواطر شیطانی می‌باشد. در آموزه‌های دینی تهذیب نفس به عنوان کلید سعادت و کمال انسان معرفی شده و غفلت از آن مایه خسران و شقاوت او دانسته شده است. هدف از ترک رذایل و کسب فضایل اخلاقی، در مسلک اخلاق قرآنی «قرب و رسیدن به وجه الله» است. هدف از این پژوهش، ارائه الگوی عملی و کاربردی از قرآن، برای تهذیب نفس می‌باشد و با توجه به جامعیت تفسیر «المیزان» این اثر مورد تأکید قرار گرفته و به روش تحلیلی و توصیفی به تفسیر موضوعی تهذیب نفس پرداخته شده است.
ملخص الجهاز:
حد اعتدال در قواي نفساني ذات انسان به معجوني ميماند که از اين قواي سه گانه ترکيب شده باشد و اين قوا با اتحادشان يک وحدت ترکيبي درست کرده اند که افعال مخصوصي از آن ها صادر ميشود؛ افعالي که در هيچ موجود ديگري نيست و نيز افعال مخصوصي که انسـان را بـه سـعادت مخصوص به خودش ميرساند، لذا بر اين نوع موجود واجب است که نگذارد هيچ يـک از اين قواي سه گانه راه افراط و يا تفريط را برود و يا منحرف گردد، چون اگر يکي از آن هـا از حد وسط به يک سو تجاوز کند، معجون آدمي خاصيت خود را از دست مـيدهـد و در ٤٣٠/فصلنامه مطالعات قرآني، سال دهم ، شماره ٤٠، زمستان ١٣٩٨ نتيجه به آن غايتي که به خاطر آن ترکيب يافته ، يعني به سعادت نوع نميرسد.
الگوي تهذيب نفس در قرآن با تکيه بر تفسير الميزان /٤٣٣ بنابراين ، تزکيه و ستايش ، کار خداي سبحان است و حقي مخصوص اوست که کسـي با او در آن شريک نيست و ستايش هايي که از غير او سر ميزند، سر تا پايش ظلم اسـت ؛ زيرا اگر چيزي را ستايش ميکند که خدا آن را نستوده ، براي خود در برابر خدا استقلالي قائل شده و از سوي ديگر در ستايش آن چيز؛ يا راه افراط را پيموده و يا تفريط ، چـون او واقف به اندازه و مقدار آن چيز نيست تا به اندازه اي کـه بايـد سـتايش کنـد، بـه خـلاف خداي تعالي که هر چه را و هر که را ميستايد به حق و عدالت و به انـدازه اي کـه خـود گرفته ميستايد و افراط و تفريط ندارد.
(
, 
, 
)
