امام المورّخین مقالة

با نگاهی به تاریخ پر فراز و نشیب اسلام به مورخان و مفسّران و عالمانی بر می خوری م که ه رکدام ا زآنان در اعتلای فرهنگ و تمدن اسلامی» سعی و تلاش وافر و شایان توجه داشته اند و رشد و تعالی تمدن اسلام مرهون ذهن پویا و خامه * زیبای ایشان می باشد. یکی ا زاین بزرگان که همچون ستاره ای بر تارک آسمان علم و ادب اسلام درخشید ابوجعفر محمد بن جریر طبری» مورخ و مفسر بزرگ ایرانی است. یکی از القاب این عالم بزرگ» امام المورخین(پیشوای مورخان) است که نمایالگر زجحان و برتری این مورخ بر سایر مورخان عالم اسلام می باشد و به حق لقبی است که فقط برازنده این چنین شخصیتی است. سعی و تلاش و خستگی ناپذیری وی باید الگویی برای تمام مورخان و مفسران و همه کسانی باشد که می خواهند در اقیانوس علم و فرهنگ اسلامی پیش روند و خود را با مروارید این اقیانوس که همانا علوم و ادبیات غنی اسلامی است. مستفنی سازند. دراین مقال سعی ب رآن است که ضمن شرح کامل شخصیت علمی و فرهنگی طبری و همچنین شرح توصیف ی کتاب تاریخ او (ناریخ الرسل و الملوک) ۰ اوضاع سیاسی» اجتماعی و اقتصادی دوران حیات وی نیز مورد بررسی قرا رگیرد.

مرحوم سید محمد باقر چهارسوئی اصفهانی صاحب کتاب روضات الجنات سخنانی چند در مورد مذهب طبری آورده ، ایشان می گوید: ولی در پیش من شبهه ء بزرگی است درباره مذهب ابوجعفر طبری، بودن او از اهل مذهب حق یعنی شیعه نزد من رجحان دارد به دلایل زیر: اول آنکه 6 طبری از شهر ری بوده است که مردمان آنجا از قدیم معروف به تشیع بودند و در این مذهب ، کمال تصلب و تعصب داشته اند به ویژه در زمان پادشاهان آل بویه . » (مدرس ،بی تا: ٤٣) خلاصه اینکه در منابع مختلف راجع به مذهب طبری نظرات متناقضی است ولی به نظر می آید که همان نظری که وی را شیعه می داند درست تر باشد به همان دلائلی که سید محمد باقر چهارسوئی در فوق به آنها اشاره کرد و نیز به این دلیل که خود را به هیچ کدام از مذاهب چهارگانه اهل سنت پایبند نکرد و دنبال چیزی غیر از مذهب تسنن می گشت و به همین خاطر روی به تشیع آورد. محمد بن جریر در جلد اول تاریخ خود از ابلیس نیز سخن به میان آورده است و اینکه او ابتدا یک ملک آسمانی و زمینی بوده و هزاران سال پروردگار را عبادت و نیایش کرده است اما مخالفت وی با خلق انسان باعث شد تا از بهشت و جوار رحمت الهی رانده شود و بعد از آن سعی در گمراه کردن فرزندان آدم نماید.