خلاصة:
ماده 945 قانون مدنی به تبعیت از فقه امامیه، برخی از آثار نکاحی را که در بیماری متصل به فوت زوج واقع گردد، سلب کرده است. شرایط اعمال این حکم استثنایی از جهت ظرفیت یا سببیت بیماری برای وفات و مدت بیماری نیازمند بررسی است. به علاوه این سؤال وجود دارد که آیا می توان حکم مذکور را در باره ازدواج با زوجه بیمار نیز تسری داد؟ جستار حاضر به منظور رفع ابهام های موجود، با روش توصیفی تحلیلی به واکاوی موضوع پرداخته و با بسنده کردن به قدر متیقن احکام استثنایی و نیز با توجه به مبانی فقهی به عنوان اصلی هدایتگر، به این نتیجه رسیده است که حکم مزبور اختصاص به مواردی دارد که بیماری هنگام نکاح در مدت کوتاه به وفات بینجامد، بدون این که مقاربتی بین زوجین رخ داده باشد. البته آگاهی زوجین از بیماری نقشی در حکم ماده 945 ندارد. این حکم قابل تسری به ازدواج مرد سالم با زوجه بیمار نیست.
Article 945, in accordance with Imamiyah jurisprudence, has overlooked the circumstances of a marriage contract which terminates by the death of the ill husband. The conditions of this exclusive edict need more investigation in terms of capacity, cause and duration of the illness. The question is how that would be considered in case of marriage with an ill woman? This article applying descriptive- analytical approach seeks to unfold the ambiguities of the Article 945 by adopting the means of measuring certainty in exceptional cases and juridical basis. The conclusion says that the Article will be effected only when the illness soon ends up with death while no intercourse has already occurred between the couples. Accordingly, although the prime awareness of the illness has been considered neutral in the edict, the edict is not applicable in case of ill woman.
ملخص الجهاز:
بهعلاوه این سؤال وجود دارد که آیا میتوان حکم مذکور را در باره ازدواج با زوجه بیمار نیز تسری داد؟ جستار حاضر به منظور رفع ابهامهای موجود، با روش توصیفی تحلیلی به واکاوی موضوع پرداخته و با بسنده کردن به قدر متیقن احکام استثنایی و نیز با توجه به مبانی فقهی بهعنوان اصلی هدایتگر، به این نتیجه رسیده است که حکم مزبور اختصاص به مواردی دارد که بیماری هنگام نکاح در مدت کوتاه به وفات بینجامد، بدون این که مقاربتی بین زوجین رخ داده باشد.
از سویی باید دید که آیا برای اعمال حکم ماده 945 فاصله میان نکاح و وفات دارای اهمیت نیست؟ 1 از سوی دیگر، چنانچه مرد از بیماری که هنگام نکاح داشته بهبود یابد و به واسطه بیماری دیگری فوت کند یا این که در همان بیماری ولی در اثر حادثهای مانند حادثه رانندگی وفات یابد، وضعیت ارثبری زوجه چگونه خواهد بود؟ همچنین باید دید آیا میتوان حکم ماده 945 را به زن بیمار نیز توسعه داد؟ به این معنی که چنانچه زنی که دچار بیماری است، در ایام بیماری خود ازدواج کند و قبل از مباشرت و بهبودی از بیماری فوت کند، آیا در چنین وضعیتی زوج از ارث زوجه محروم میشود؟ این پژوهش درصدد بررسی فقهی و حقوقی شرایط اعمال ماده 945 ـ این سؤال به ویژه از این جهت اهمیت مییابد که ماده 944 در مقام بیان حکم عدم تأثیر طلاق در حالت بیماری بر ارث زوجه، مقرر نموده که حکم مذکور منوط به این است که از تاریخ طلاق تا فوت زمانی بیش از یکسال فاصله نیفتد.