خلاصة:
دو سلسله ترکمانان قراقویونلو و آق قویونلو در قرن نهم ه .ق/ پانزدهم میلادی موفق شدند، حکومت هایی را در غرب ایران تشکیل دهند. آن ها اولین اتحادیه ای بودند که توانستند به قدرت دست یابند و حکومت خود را در سراسر ایران به جز خراسان بگسترانند. موضوع قابل توجه در میان آنان، این است که ازدواج های سلطنتی در میان آنان ریشه در اهداف سیاسی داشته و در سایه ی این ازدواج ها اهداف خود را تعقیب می نموده-اند. آنان از ازدواج به مثابه ی ابزاری جهت نیل به اهداف سیاسی خود استفاده می نموده اند و در حقیقت می-توان گفت بسیاری از اهداف سیاسی، شکل دهنده واقعی وصلت های میان آنان بوده است. در این مقاله که به شیوه ی توصیفی تحلیلی و به روش کتابخانه ای انجام شده است، سعی بر آن داریم به سوالات زیر پاسخ دهیم: 1 ازدواج های سیاسی سلاطین در عصر ترکمانان چه علل و اهدافی را تعقیب می نموده اند؟ 2 آداب و رسوم ازدواج در میان آنان به چه صورتی بوده است؟ 3 آیا در این زمان، طلاق امری معمول بوده است؟
ملخص الجهاز:
حدود بيست حکومت محلي در غرب ايران و سرتاسر آسياي صغير در طول قرن هشتم و نهم هجري قمري روي کار آمدند که به رغم گسست سياسي بين آنها، پيوستگي فرهنگي و اداري بسيار زيادي بين آنان وجود داشت و آن تأثيرپذيري از فرهنگ ايراني بوده است ؛ از جملۀ اين اميرنشين ها که در آناطولي شکل گرفته و توانستند دامنۀ فتوحات خود را بر ايران، به جز خراسان بگسترانند، حکومت هاي قراقويونلو و آق قويونلو هستند.
ازدواج ميان ترکمانان و طرابوزان در ميان سلاطين ترکمان نيز، گذشته از پيروي از سنت هاي اسلامي، بسياري از اهداف سياسي شکل دهندٔە ازدواجهاي سلطنتي آنها بوده است .
الکسيس سوم امپراطور طرابوزان چون تهاجم طوايف چادرنشين ترکمان را پايانناپذير و خود را در دفع حملات آنان عاجز ميديد، درصدد برآمد با به کارگيري سياست سنتي امپراطوري خود، مبني بر ازدواج شاهزادهخانم هاي طرابوزاني با امراي ترکمان که درستي اين سياست بارها آزموده شده و نتايج مثبت به بار آورده بود، سدّمحکمي در برابر نيروهاي قبيله اي و اتحاديه هاي آنها به وجود آورد.
در واقع کاترينوزنو ملکه را وسيله اي ساخت تا اوزونحسن را به جنگ با ترکان برانگيزد اين نيز انکار ناکردني است که چون کاترينو با دسپينا خويشاوندي داشت ، چنان مورد مرحمت و محرم اسرار اوزون حسن شد که حتي هر وقت و هر ساعتي که مي خواست به اندروني شاه و ملکه رفت وآمد ميکرد.
شيخ حيدر نيز براي تحکيم موقعيت خويش با دختر اوزونحسن موسوم به مارتا که از دسپيناخاتون بود ازدواج کرد.