خلاصة:
یکی از مهمترین راهکارها در جهت مبارزۀ اقتصادی و مقاومت اقتصادی در شرایط تحریم، روی آوردن به اقتصادی مبتنیبر دانش است. توجه به نقش دانش در اقتصاد و رشد اقتصادی موضوع مهمی است که در نظریات اقتصادی روی آن تاکید بسیاری شده است. اقتصاد دانشی، تابآوری کشورها را در شرایط تحریم، و در مقابله و مواجهه با فشارهای اقتصادی و سیاسی به حداکثر ممکن بدل میسازد. برای اندازهگیری میزان دانش بهکاررفته در تولیدات یک کشور، شاخصهای مختلفی وجود دارد که یکی از ایـن شـاخصهـا، شـاخص پیچیدگی اقتصادی میباشد. رویکرد پیچیدگی اقتصادی مبتنی بر این ایدئولوژی است که محصولات تولید شده در اقتصـاد مـیتواننـد معـرف میزان دانش و مهارت مورد نیاز جهت تولید آنها باشند و با این فرض که کشورها محصولی را تولید نمیکننـد مگـر آنکه دانش و مهارت تولید آن را داشته باشند، سعی در محاسبه میزان انباشت دانـش و مهـارت نهفتـه در اقتصـاد را خواهد داشت. در این مقاله ابتدا ضمن تبیین مفهوم اقتصاد مقاومتی، به شاخص پیچیدگی اقتصادی و نحوه محاسبه آن اشاره میگردد. سپس به بررسی وضعیت صادرات ایران و شرکای تجاریاش در فاصله سالهای 2016- 1985 از منظر پیچیدگی اقتصادی میپردازیم. نتایج تحقیق نشان میدهد کشور ایران در مقایسه با شرکای تجاری خود، در زمینه پیچیدگی اقتصادی و به تبع آن اقتصاد مقاومتی، در جایگاه مناسبی قرار ندارد و تا رسیدن به جایگاه مطلوب فاصله زیادی دارد؛ که نیازمند توجه ویژه سیاستگذاران برای ارتقاء جایگاه ایران در این شاخص میباشد.
One of the most important strategies in economic struggle and economic resistance during the sanctions is to turn to a knowledge-based economy. Considering the role of knowledge in economics and economic growth is an important issue that has been emphasized in economic theories. The knowledge economy maximizes the resilience of countries against the economic and political pressures during the sanctions. There are several indicators to measure the level of knowledge used in the products of a country. One of them is the economic complexity index. Economic complexity approach means that in the economy, produced products can be representatives for required knowledge and knowhow. Thus recognizing the level of product complexity will help us to identify the level of knowledge and knowhow embedded in economies. This paper aimed to explain the concept of resilient economy, the economic complexity index, and its calculation method. Then, the mutual relationship between Iran and its trading partners in terms of economic complexity during 1985-2016 was investigated. The results of the research showed that Iran, in comparison with its business partners, is not in a good position in terms of economic complexity and consequently the resistance economy, and it is far from reaching the desired position. This requires a special attention by policymakers to promote Iran's position in this index.
ملخص الجهاز:
سنجش ميزان پيچيدگي اقتصادي ايران ، در راستاي تحقق اقتصاد مقاومتي ١ نويسندگان : محمدمهدي احمديان ديوکتي ٢، حسنعلي آقاجاني ٣، ميثم شيرخدايي ٤، اميرمنصور طهرانچيان ٥ تاريخ دريافت : ٩٧/٦/٣ تاريخ پذيرش نهايي : ٩٧/١٠/١٠ فصلنامه مطالعات راهبردي بسيج ، سال بيست ويکم ، شماره ٨١، زمستان ١٣٩٧ چکيده يکي از مهم ترين راهکارها در جهت مبارزه اقتصادي و مقاومت اقتصادي در شرايط تحريم ، روي آوردن به اقتصادي مبتني بر دانش است .
براي اندازه گيري ميزان دانش به کاررفته در توليدات يک کشور، شاخص هاي مختلفي وجود دارد که يکي از ايـن شـاخص هـا، شـاخص پيچيدگي اقتصادي هست (پژم و سليمي فر، ١٣٩٤، ١٦)؛ که توسط هيدالگو و هاسمن (٢٠٠٩)، براي سنجش پيچيدگي اقتصاد کشورها، پيشنهادشده است .
(به تصوير صفحه مراجعه شود)شکل شماره ١- مفهوم پيچيدگي اقتصادي (شاهمرادي و چيني فروشان ، ١٣٩٦) ٤- يافته ها ٤-١- بررسي تنوع صادراتي کشورها همان گونه که اشاره گرديد يکي از شاخص هاي پيچيدگي اقتصادي بحث تنوع صادراتي محصولات هست ؛ و هرچه تنوع صادرات کشوري بيشتر باشد احتمال پيچيده تر بودن اقتصاد آن کشور نيز بيشتر است .
يافته هاي پژوهش حاضر نشان مي دهد کشور هند که به عنوان دومين شريک تجاري ايران در سال ٢٠١٦ هست رشد فوق العاده اي را طي چند دهه گذشته داشته و توانسته است جايگاه مطلوبي را طي اين سال ها در جهت دانش بنيان تر کردن اقتصاد خود و افزايش پيچيدگي اقتصادي پيدا نمايد که نتايج تحقيقات روبو و همکاران (٢٠١٨) را تأييد مي نمايد.
Economic complexity and product space of Visegrad countries: a new perspective on Czech Republic, Hungary, Poland and Slovakia )Doctoral dissertation, Massachusetts Institute of Technology(.