کارکرد سیاق در فهم آیات متشابه لفظی در محاورۀ خداوند و ابلیس مقالة

پژوهش های قرآن و حدیث پاییز و زمستان 1398، سال پنجاه و دوم - شماره 2 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎22 صفحة - من 223 إلی 244 )

الکلمات المفتاحية: سورۀ اعراف سورۀ اسراء سورۀ حجر سورۀ ص سیاق ابلیس context Iblis Surah 'A'rāf Surah Ḥijr Surah 'Isrā' Surah Ṣād

fa en

خلاصة:

تشابه لفظی و تکرار داستان‌های قرآن از جمله مواردی است که می‌توان با تأمل بر نقش سیاق به تحلیل آن پرداخت. پژوهش پیش‌رو با بررسی کارکرد سیاق به تبیین علل تکرار داستان آفرینش در قرآن پرداخته‌است. از این‌رو با توجه به نقش محوری ابلیس در سوره‌های اعراف، حجر، اسراء و ص، قرائن پیوستۀ لفظی و غیرلفظی این آیات مورد توجه قرار گرفته ‌است. یافته‌های پژوهش، حاکی است که با وجود تکرار برخی عبارات در ظاهر این آیات، داستان در هر سوره در سیاقی متفاوت شکل‌ گرفته؛ به‌گو‌نه‌ای که چینش اعجازآمیز عباراتِ به ظاهر مکرر، در راستای آن قابل تحلیل است. در سورۀ اعراف محاورۀ خداوند و ابلیس از شدت و غضب بیشتری نسبت به مورد مشابه آن در سوره‌های دیگر برخوردار‌ است. در سورۀ حجر سرپیچی ابلیس و در سورۀ ص تکبرورزی وی بروز بیشتری دارد و در سورۀ اسراء قرائن سیاق، از تحقیر آدم توسط ابلیس حکایت دارد.

ملخص الجهاز:

در نوشتار حاضر با تأمل بر سياق آيات مربوط به محاورٔە خداوند با ابليس در سوره هاي اعراف ، حجر، اسراء و ص، قرائن پيوستة لفظي و غيرلفظي اين آيات بررسي شده است . همچنين در برخي از کتب متشابه لفظي به نکات تفسيري آيات با تکيه بر نقش سياق پرداخته شده ، از جمله : «ملاک التأويل » نوشتۀ احمدبن ابراهيم الغرناطي ، «بلاغه الکلمه فيالتعبيرالقرآني» نوشتة فاضل سامرايي و «دلاله المتشابه اللفظي في السياقات القرآنيه » نوشتۀ فاطمه زهره برحمون . بر اساس قرائن موجود ميتوان گفت : با وجود مشتمل بودن محاورٔە خداوند با ابليس در سياق غضب و سخط ، اين محاوره در سورٔە اعراف از شدت و غضب بيشتري نسبت به مورد مشابه آن در سوره هاي ديگر حکايت دارد. اما نظر به اينکه در سورٔە «ص » نيز ابليس برتري خود نسبت به آدم (ع ) را با همان الفاظ سورٔە اعراف بيان کرده : «قال أنا خير منه خلقتني من نار و خلقته من طين » [ص : ٧٦]، و باز هم از جانب خداوند مورد خطاب قرار گرفته است ، نميتوان آنرا دليل موجهي در حذف ندا دانست . قرائن سياق آيات ، حاکي از آن است که داستان محاورٔە خداوند با ابليس در سورٔە اعراف از سخط و غضب مضاعفي نسبت به سوره هاي ديگر برخوردار است . تحقيق : محمد باسل عيونالسود، جلد ٥، ٦، بيروت ، دارالکتب العلميه ، منشورات محمدعلي بيضون .

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول