شمول‌گرایی نجات از دیدگاه کارل رانر و استاد مطهری و نقش آن در گفتگوی اسلامی و مسیحیت مقالة

جستارهای فلسفه دین بهار و تابستان 1399 - شماره 19 التصنيف ب (Ministry of Science/ISC (‎24 صفحة - من 1 إلی 24 )

الکلمات المفتاحية: نجات و رستگاری مسـلمانان فطـری گفتگوی اسلام و مسیحیّت مسیحیان گم‌نام مسیح نجات مسیحیت دین اسلام بـه خدا نجـات اسلام و مسیحیت کـه

خلاصة:

از جمله مباحثی که نقش مؤثّر و سازنده‌ای در تأثیر و کارآمدی گفتگوهای ادیان، خصوصاً اسلام و مسیحیّت و چگونگی ارتباط پیروان این‌دو دین می‌تواند داشته باشد، تبیین جایگاه نجات و رستگاری و سرنوشت پیروان این‌دو دین و به تعبیری بحث «شمول‌گرایی نجات» است که با بررسی و آسیب‌شناسی گفتگوها و ارتباطات صورت گرفته بین ادیان مختلف مخصوصاً اسلام و مسیحیّت، یکی از این آسیب‌ها، نگاه و رویکرد «حقّ و باطل» بودن طرفین گفتگو به یکدیگر است که در این مقاله با روش تحلیلی، تطبیقی به دنبال تبیین مبانی مشترک اعتقادی و دینی اسلام و مسیحیّت هستیم. با توجه به متون دینی و علل و شرایطی خاصّ، پیروان هر دو دین می‌توانند اهل نجات و رستگاری باشند در نتیجه، متفکّران هردو دین با رویکردی متفاوت، که مبنی بر پذیرش صادقانه یکدیگر و پرهیز از نگاه حقّ و باطل است، در گفتگوها شرکت کرده و می‌توانند از منافع مشترک گفتگوها -که تقویت صلح و ثبات و عدالت جهانی است- بهرمند شوند. استاد مطهّری از غیر مسلمانانی که به دین حقّ زمان (اسلام) دست نیافته و معرفت پیدا نکرده‌اند، چنان‌چه این عدم دستیابی و معرفت، به‌دلیل تقصیر و کوتاهی و عناد یا تعصّب آنها نبوده و فطرتاً در برابر حقّ تسلیم باشند، باتوجه به خداپرستی و صدق نیّت و اعمال نیک و اخلاقی خود می‌توانند اهل نجات باشند که از آنها به «مسلمانان فطری» تعبیر کرده‌اند. در دین مسیحیّت کارل رانر از متکلّمان معاصر مسیحیّت کاتولیک با طرح نظریة «شمول‌گرایی نجات» و بازخوانی و تعریف جدیدی از مفهوم «فیض جاودان الهی» در درون انسآنها، غیرمسیحیانی را که به این فیض الهی و ندای درونی و وجدانی خود پاسخ داده و به خدا ایمان داشته باشند و اعمال اخلاقی نیک انجام دهند «مسیحیان گم‌نام» نامیده است و می‌توانند نجات یابند.

ملخص الجهاز:

در زمينۀ گفتگوي اديان ، جداي از تعـدادي مقالـه يـا مجموعـه مقـالات ، يـک تحقيـق و منسجم و جامع که دربرگيرندة اغلب مسايل و مشـکلات گفتگـوي اديـان از قبيـل : علـل و زمينه ها و موانع گفتگوي سازنده ، بحث رويکرد و نگاه طـرفين بـه يکـديگر، اولويـت بنـدي موضوعات مشترک (اعتقادي، سياسي، اجتماعي، اخلاقي) يا آسيب شناسي گفتگوهـا باشـد، صورت نگرفته است و لزوم چنين امري احساس ميشود که در اين مقاله در بحـث شـرايط و عوامل گفتگوي سازنده و تغيير رويکرد و نگاه طرفين بـه يکـديگر، يکـي از مبـاحثي کـه ميتواند با استفاده از بن مايه هاي اعتقادي در هر کدام از سنت هاي دينـي اسـلام و مسـيحيت مورد بحث قرار گيرد، بحث نجات و رستگاري پيروان هردو دين است کـه در درون سـنت ديني اسلام و مسيحيت عقايد مشترکي همچون اعتقاد به خدا و خداپرستي، اعتقاد بـه معـاد، تسليم در برابر دين خود، اخلاص در انجام اعمال عبادي و اعمال خيـر و اخلاقـي، و جهـل غيرعمدي خود در شناخت حقيقت ، که در نهايت بسياري از پيروان هر دو ديـن مـي تواننـد اهل نجات باشند. در بين متفکران مسلمان ، سيد حسين نصر در اين زمينه ميگويد «گرچـه بـين نجـات در مسيحيت و فوز و فلاح در اسلام تفاوت هايي وجـود دارد امـا در هـردو ديـن ، آمـوزه هـاي مشترکي همچون اعتقاد به معاد و جاودانگي روح و نيز برزخ و بهشت و جهـنم وجـود دارد و به ما اجازه ميدهد اين مسـئله (نجـات ) را در داخـل مرزهـاي دينـي اسـلام و مسـيحيت مطرح کنيم » (نصر،١٣٨٣: ٩٧) و درنهايت در اين خصوص چنين استدلال مـيکنـد کـه اگـر دين اهل کتاب باطل بود و جهنمي بودند خداوند مسلمانان را به احتـرام و حمايـت از ديـن آنها سفارش نميکرد و مسئلۀ نجات بايد براي طـرفين گفتگـو اهميـت داشـته و در کـانون گفتگوهاي اديان قرار گيرد چرا که گفتگو ميان گروه هايي کـه يکـي خـود را سـاکن بهشـت دانسته و ديگري جهنمي تلقي ميشود، نه تنها امري دست نيافتني است ؛ بلکه بيهوده و بيثمـر است (همان : ٩٨).

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول