بررسی تطبیقی طرح‌واره‌ای استعاره‌های عناصر اربعه در شعر متنبّی و انوری مقالة

کاوش نامه ادبیات تطبیقی تابستان 1399 - شماره 38 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎20 صفحة - من 63 إلی 82 )

الکلمات المفتاحية: عناصر اربعه انوری استعارة مفهومی متنبّی Conceptual metaphor comparative literature Anvari Four elements Motanabi استعاره باد خاک عنصر

fa ar en

خلاصة:

زبان‌شناسانی مانند جورج لیکاف و مارک جانسون، استعاره را پدیده‌ای فقط زبانی نمی‌دانند، بلکه برای آن ماهیتی ادراکی و مفهومی قائل‌اند. در دیوان انوری، برخی مضمون‌های مشابه با شعر متنبّی یافت می‌شود؛ یکی از این مضمون‌ها حضور و تأثیرپذیری از عناصر طبیعت، به‌ویژه عناصر اربعه است. جستار حاضر با رویکردی توصیفی - تحلیلی مبنای طرح‌واره‌ای استعاره‌های عناصر اربعه در شعر انوری و متنبّی را به‌طور تطبیقی بررسی کرده است. استعارة مفهومی، به واکاوی علّت ادّعای همانندی می‌پردازد. این امر کمک می‌کند تا خواننده با دیدی واضح‌تر و ادبی‌تر به مفهوم شعر بنگرد و آن را لمس کند. نتیجۀ حاصل از این پژوهش، دست‌یابی به بازتاب عناصر اربعه به‌ویژه در شعر انوری با بسامد 60 بار و در شعر متنبّی با بسامد 33 بار تکرار شده است. نگاشت‌های مرکزی مشترکی همانند «بخشایش، تحرّک و جابه‌جایی (طرح‌وارۀ جابه‌جایی)، تکاپو، تحرّک و نابودگری» در شعر این دو شاعر در مفهوم عناصر اربعه به‌کار رفته است و تناقضاتی در نگاشت‌های همانند «قناعت، گمراهی، عشق، حرص، صبر، خشم، حیات و هجران» به‌کار رفته است که بازتاب و بسامد آن در شعر انوری بیشتر است و نشان‌دهندۀ برون‌گرایی این شاعر و نگاه مثبت وی به طبیعت و عناصر چهارگانه است.

خلاصة: (مترجم بواسطة الذكاء الاصطناعي)

اللغویون مثل جورج لاکوف ومارک جونسون، لا یعتبرون الاستعاره ظاهره لغویه فقط، بل یوکدون علی کونها ذات طبیعه ادراکیه ومفهومیه. فی دیوان انوری، توجد بعض المواضیع المشترکه مع شعر المتنبی؛ من بین هذه المواضیع حضور وتاثر من عناصر الطبیعه، خاصه العناصر الاربعه. یتناول هذا البحث باسلوب وصفی - تحلیلی بالمنهج التخطیطی الاستعارات للعناصر الاربعه فی شعر انوری والمتنبی بطریقه مقارنه. الاستعاره المفهومیه، تبحث فی سبب الادعاء بالتشابه. هذا یساعد القاري علی رویه المفهوم الشعری بوضوح اکبر ولمسه ادبیا. النتیجه التی تم الحصول علیها من هذا البحث هی الوصول الی انعکاس العناصر الاربعه، خاصه فی شعر انوری بتردد 60 مره، وفی شعر المتنبی بتردد 33 مره. المخططات المرکزیه المشترکه مثل "الرحمه، الحرکه والتنقل (تصمیم التنقل)، السعی، الحرکه، والتدمیریه" استخدمت فی شعر هذین الشاعرین فی مفهوم العناصر الاربعه. هناک تناقضات فی المخططات مثل "القناعه، الضلال، الحب، الطمع، الصبر، الغضب، الحیاه، والهجر" استخدمت بکثره فی شعر انوری والتی تعکس انبثاق هذا الشاعر ونظرته الایجابیه للطبیعه والعناصر الاربعه.

ملخص الجهاز:

استعارة مفهومی آب با نگاشت «بخشایش» (طرح‌وارۀ حجمی) در شعر انوری، طرح‌وارۀ حجمی همانند اشعار متنبّی است؛ درواقع، انوری با استفاده از مظروف حیات‌بخشی توانسته است عنصر «آب» را تحلیل کرده و این ویژگی عنصر را به ممدوحش بازگرداند: به آب چشمۀ حیوان حیاتی انوری را ده که اندر آتش عشقت بکشتی زین هوس ما را (1376: 391) در این استعارة مفهومی، مبدأ «بخشایش» است که با بسامد پنج بار مفاهیم مقصد را درنظر خواننده قابل لمس‌تر می‌کند. در شعر زیر شاعر با استفاده از ترسیم فضا و حجمی - انتزاعی همانند حیات و زندگی آب را درمعنای متفاوتی از عنصر اوّلیه‌اش بیان کرده است: غم عشق تو از غم‌ها نجاتست مرا خاک درت آب حیاتست (انوری، 1376: 396) گفتم که آب جیحون، گفتا خری مکن بگذر که عالمی همه آب و گیاه توست (همان: 104) این استعارة مفهومی در اشعار انوری نیز با نگاشت مرکزی «بخشایش» اشاره شده است. در بیت زیر هستۀ مرکزی «برندة پیام در نزد یار» به‌عنوان مفهومی انتزاعی برای باد بیان شده است: بوی تو باد ار شبی برد به طوافی جمله عشّاق را ز خاک برآرد (انوری، 1376: 412) نگاشت مرکزی باد در بیت زیر «حامل‌بودن و جابه‌جاکردن» پیغام بین عاشق و معشوق است: ای باد صبحدم خبری ده ز یار من کز هجر او شدست پژولیده کار من (همان: 474) این نگاشت، در اشعار متنبّی و انوری مشترک است؛ این امر نشان‌دهندۀ دیدگاه هردو شاعر نسبت به قدرت آب در تحرّک و جابه‌جایی است.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول