سرای تاریخ و فرهنگ3 ؛ عقلانیت تاریخی مقالة

سرای تاریخ و فرهنگ ٣ عقلانیت تاریخی علی ناظمیان فرد خردورزی در تاریخ به چه معناست ؟ چرا باید در تاریخ پژوهی و تاریخ نگاری ، خردورزی را پاس داشت ؟ عقلانیت ، به بیان ساده ، یعنی بهره گیری از عقل در مقام عمل و نظر. همچنین ، عقلانیت نظری حکم میکند که تاریخ پژوه ، در پذیرش مدّعیات دیگران ، مستند و مستدل بودن آن ها را ملاک عمل قرار دهد و در این میان ، تنها گزاره هایی را پذیرا شود که صحیح و معتبر باشند و از پذیرش گزاره های صحیح اما نامعتبر اجتناب ورزد. گاه چنان است که یک گزاره صحیح در زمان "معتبر اما در زمان " از اعتبار لازم برخوردار نیست . لذا هیچ تاریخ پژوهی نمیتواند از منظر عقلانیت نظری ، صحّت گزارة یاد شده را ملازم با معتبر بودن آن در جنگ جمل بپندارد و از این رهگذر، رفتار باغیانۀ زبیر را توجیه کند و بر امام علی در سرکوب فتنۀ او خرده بگیرد.