الگوهای سفر قهرمانی از نگاه پسایونگی و کاربرد آن در تحلیل متون ادبی مقالة

اصطلاح «پسایونگی» به گروهی از روان‌شناسان و روان‌کاوان اطلاق می‌شود که پس از آشنایی با نظریات کارل‌گوستاو یونگ به بررسی، نقد و تحلیل آرای وی در ابعاد مختلف آن پرداختند. مکتب «پسایونگی» خود به سه مکتب کلاسیک ، رشد و کهن‌الگویی تقسیم می‌شود. مکتب کهن‌الگویی جیمز هیلمن پیوند عمیقی با ادبیات و متون ادبی دارد. از رهگذر رشد و گسترش مکتب هیلمن، انواع سفر قهرمانی در این مکتب شکل گرفته است که عبارت‌اند از: سفر قهرمانی کارول. اس. پیرسون،سفر قهرمانی مرد رابرت بلای، سفر قهرمانی زن مورین مرداک و کلاریسا پینکولا استس. تیپ‌شناسی جین شینودا بولن نیز یکی از روش‌های نقد کهن‌الگویی در حوزۀ شناخت تیپ و شخصیت قهرمان است. نتایج این نوشتار نشان می‌دهد، با استفاده از این الگوهای سفر قهرمانی، بسیاری از متون ادبیات فارسی چه کلاسیک و چه معاصر را می‌توان تحلیل و بررسی کرد. در این مقاله از متون متنوّعی مثل افسانه‌ها و رمان‌های معاصر استفاده شده است تا گستردگی این الگوها را به‌خوبی نشان دهد.

١٠ تيپ شناسي جين شينودا بولن ١١ نيز يکي از روش هاي نقد کهن الگويي در حوزة شناخت تيپ و شخصيت قهرمان است . در ايران ، نيز مقاله هايي که در ذيل مي آيد، جزء نخستين پژوهش هايي است که در اين زمينه انجام شده است : - بررسي تکويني و تطبيقي کهن الگوي آفرينش انسان بنيادين بر مبناي رويکرد نقد پسايونگي ، پژوهش هاي ادبي ، ١٣٩٣ و روش شناسي و مباني کاربردي برخورد منتقد با متن در رويکرد نقد کهن الگويي يونگي و پسايونگي از فرزاد قائمي ، پژوهش هاي ادبي ، . يکي ديگر از آثار وي تحليل اسطوره : مقالاتي دربارة روان شناسي کهن الگويي ٧٠ است که در اين کتاب نيز مفاهيمي مانند: اسطوره ، شهود، اروس ، ٧١ بدن ، تحقير زنان و نياز آن ها به آزادي را به عنوان يک واقعيّت رواني بررسي ميکند. شناخت تيپ شخصيّتي شخصيّت هاي رمان ها و داستان ها نيز يکي ديگر از مواردي است که از الگوي بولن مي توان استفاده کرد. هر کدام از اين الگوها اختصاصات خاص خود را دارند و قابل تعميم به انواع مختلف زنان و مردان و انواع متون زبان و ادبيات فارسي است ، غير از سفر قهرماني مورين مرداک به دليل همذات پنداري با پدر و پيداکردن جايگاه در اجتماع ، براي تيپ هاي شخصيّتي آتنا و آرتميس مصداق بيشتري دارد. ٣. يکي ديگر از روش هاي نقد کهن الگويي پسايونگي ، تيپ شناسي شينودا بولن است .