تأثیر قدرت سیاسی بر سیر تحول سیاست‌نامه‌نویسی ایرانی: از قرن پنجم تا فروپاشی صفویه مقالة

مؤلف: محمدپور تهمتن، فرزاد ؛ پولادی، کمال ؛

پژوهشنامه علوم سیاسی پاییز 1398 - شماره 56 ، ج (Ministry of Science/ISC (‎22 صفحة - من 163 إلی 184 )

الکلمات المفتاحية: عدالت قدرت سیاسی مشروعیت سلطنت سیاست‌نامه justice political power Legitimacy monarchy policy letter

خلاصة:

سیاست‌نامه‌نویسی، مهم‌ترین هنر نگارش و اندیشه‌ورزی سیاسی در سراسر تاریخ تمدن ایرانی بوده است. این هنر، زمینه را برای نگارش متونی مهم در دوره‌های مختلف حکمرانی حاکمان مختلف فراهم نموده که هدف آن‌ها ایجاد و استقرار و دوام حکومت در چارچوب مبانی معرفتی خاص نویسنده‌ سیاست‌نامه در بستر تاریخی خاص خود و نیز مبتنی بر چگونگی ادراک سیاست‌نامه‌نویس از اوضاع زمانه‌اش بوده است. اما، مهم‌ترین بحث در خصوص نگارش سیاست‌نامه‌ها، تاثیرپذیری این آثار و متون از قدرت سیاسی است. این تاثیرپذیری به انحا و اشکال مختلف، نقش و کارکرد خود را بر روندهای تحول در سیاست‌نامه‌نویسی ایرانی در دوران اسلامی برجای گذاشته است. با توجه به این وضعیت، در مقاله‌ حاضر تلاش شده است تا به این سوال پاسخ داده شود که قدرت سیاسی چه تاثیر بر سیر تحول سیاست‌نامه‌نویسی ایرانی از قرن پنجم به این سو، تا پایان حکمرانی امپراتوری صفویه داشته است؟ یافته‌های حاصل از نوشتار حاضر نیز نشان می‌دهد که قدرت سیاسی نه‌تنها بسترساز نگارش سیاست‌نامه‌نویسی شده، که خارج از دایره‌ی قدرت سیاسی دوران مورد مطالعه، اصولا نمی‌توان سراغی از سیاست‌نامه‌نویسی گرفت. لذا، سیاست‌نامه‌نویسی در چارچوب دایره‌ قدرت سیاسی حاکم در این دوران قرار دارد.

ملخص الجهاز:

این هنر، زمینۀ نگارش متون مهمی را در دوره هـای حکمرانی حاکمان مختلف فراهم کرده کـه هـدف آن هـا ایجـاد، اسـتقرار، و دوام حکومت در چارچوب مبانی معرفتی ویژه نویسندۀ سیاست نامه در بستر تـاریخی خاص خود و نیز مبتنیبر چگونگی ادراک سیاست نامه نویس از اوضـاع زمانـه اش * دانشجوی دکترای علوم سیاسی ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس ، مازندران ، ایران (f-mohammad-t@yahoo. با توجه به این وضـعیت ، در مقالـۀ حاضـر تـلاش کرده ایم به این پرسش پاسخ دهیم که قدرت سیاسی چه تـأثیری بـر سـیر تحـول سیاست نامه نویسی ایرانی از قرن پنجم به این سـو، تـا پایـان حکمرانـی امپراتـوری صفویه داشته است ؟ یافته های پژوهش نیز نشان می دهند که قدرت سیاسی، نه تنها بسترساز نگارش سیاست نامه شده است ، بلکـه خـارج از دایـرۀ قـدرت سیاسـی دوران موردمطالعه ، اصولاً نمیتوان سراغی از سیاست نامه نویسی گرفت ؛ بنـابراین ، سیاست نامه نویسی در چارچوب دایرۀ قدرت سیاسی حـاکم در ایـن دوران قـرار دارد. بنابراین ، نخستین اثر موردبررسی ــکه همانا مهم ترین سیاسـت نامـه در تـاریخ ایران نیز به شمار میآیدــ سیاست نامه خواجه نظام الملک طوسی است که بـه عنـوان اثری کلیدی در عصر سلجوقیان نگاشته شده و به معتبرترین اثر سیاسی در تمام این دوران تبدیل شد. البته الزامات زمانۀ نگارندگان و چرخش در غلبه اندیشه سیاسی اسلامی از تسنن به تشیع مبتنیبر شرع اسلامی، از خواجه نظام الملـک بـه کاشـفی و سبزواری در ایران پس از سده پنجم ، که با تضعیف نهاد خلافت به نفع نهاد سلطنت نیز همراه بود، زمینه ساز تحول در شکل گیری سیاست نامه هـای موردبررسـی شـد و قدرت مستقر نیز در ایـن تحـول ، نقـش کلیـدیای داشـت .

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول