خلاصة:
«نظریه شبکه مسائل» یکی از سه ضلع مثلث تحول در علوم انسانی از منظر روششناسی است. این نظریه، در کنار نظریه فحص جامع و نظریه اجتهاد سیستمی، اضلاع تحول (مدل تحول) در علوم انسانی از منظر روششناسی را تشکیل میدهد. این مدل، بیانگر چگونگی تحول در علوم انسانی برای حرکت از علوم انسانی سکولار به سمت علوم انسانی اسلامی از منظر روششناسی است. هدف از نظریه شبکه مسائل، برداشتن گام اول از مدل تحول در علوم انسانی و زمینهسازی برای تولید علم دینی در موضوعات و مسائل علوم بهویژه علوم انسانی است. این نظریه، به این پرسش پاسخ میدهد که چگونه میتوان یک موضوع را تجزیه مفهومی کرد و شبکه گستردهای از متغیرها و مسائل مرتبط با آن موضوع را به دست آورد. اهمیت و کاربرد این نظریه بهصورت ویژه در حوزه علوم انسانی، تولید شبکه مسائل علوم انسانی در شاخهها و رشتههای مختلف علوم انسانی است. این نظریه، در پارادایم شبکهای، با راهبرد تحلیل مفهومی، با رویکرد فلسفی و با ابزارهای چهاردهگانه تحلیلی، به توصیف، تبیین و توجیه قدم به قدم مراحل تولید شبکه متغیرها و مسائل در موضوعات مختلف میپردازد.
ملخص الجهاز:
هدف از نظریه شبکه مسائل، برداشتن گام اول از مدل تحول در علوم انسانی و زمینهسازی برای تولید علم دینی در موضوعات و مسائل علوم بهویژه علوم انسانی است.
مقصود از علوم انسانی اسلامی، همان علم دینی در موضوعات و مسائل علوم انسانی است و مقصود از علوم انسانی، علومی هستند که به فهم، توصیف و تبیین رفتارهای( ) انسان در حیطههای فردی، جمعی،( ) تاریخی، تمدنی( ) و ماورایی میپردازند و این پردازش در لایههای رفتارهای تفکری، احساسی، گفتاری، و کارکردی گسترده شده و دامنه آن از حداقلهای لازم تا حداکثرهای مطلوب نوسان یافته است (اعم از اینکه روش فهم، توصیف و تبیین در این علوم، مشاهده و تجربه باشد یا استنتاج و برهان) (واسطی، 1392).
بر اساس تحلیل فوق، تعریف شبکه مسائل عبارت است از: «شبکه گستردهای از متغیرها که با ابزارهای سؤالپردازی تبدیل به شبکه گستردهای از سؤالات شدهاند و زمینهساز تولید علم و دانش دینی در موضوع مورد نظر میباشند» (کاظمی مقدم، 1395، ص12).
8. کاربرد و فایده نظریه کاربرد و فایده نظریه شبکه مسائل بر اساس اقتضای منطقی و موجه روششناسی، عبارت است از پیمودن گام اول از مسیر تولید دانش و علم دینی که البته قابل تطبیق بر تمام موضوعات و مسائل زندگی بشر بهویژه موضوعات و مسائل علوم انسانی است و از این طریق زمینه لازم را برای تحول در علوم انسانی و حرکت به سمت تولید علوم انسانی اسلامی هموار میکند.
نوآوری آنچه نوآوری این تحقیق به شمار میآید، عبارت است از ارائه گام اول از مدل تولید دانش و علم دینی از منظر روششناسی با عنوان «شبکه مسائل» در قالب «نظریه، مدل معرفتی و مدل عملیاتی» برای تولید شبکه مسائل در موضوعات مختلف زندگی بشر بهویژه علوم انسانی.