خلاصة:
یکی از مهمترین قطبهای بافندگی در ایران، استان مرکزی و بهطورخاص منطقه سلطانآباد قدیم یا اراک امروزی است. مکتب قالیبافی اراک، منظومهای وسیع است که هر منطقه از آن دارای روستاهای کثیری است و در بافندگی و تولید قالیهای متنوع از منظر فنشناختی (شیوه بافت) و زیباشناختی (طرح و نقش، رنگبندی و ابعاد)، قصهای مجزا دارد. از منظر پژوهش و در بعد معرفی، قالیبافی اراک با داشتن پیشینهای غنی در تولید و صادرات قالی، مورد غفلت واقع شدهاست. در این مقاله سعی بر آن است تا ضمن معرفی مکتب قالیبافی اراک، سه کانون بافندگی از این مکتب یعنی ساروق (کانون قالیهای افسانهای و صحاب برند جهانی)، مشکآباد و محل معرفی و نمونههای برجستهای از طرحها و نقشههای این مناطق که رواج و معروفیت بیشتری دارد، معرفی، بررسی و تحلیل شود. یافتههای این پژوهش نشان میدهد، مهمترین و برجستهترین طرحها و نقشههای قالی ساروق، طرح لچک و ترنج است که در انواع بیشماری از شکلها و رنگبندیهای گونهگون طراحی، تولید و صادر شدهاست. همچنین طرحهای رایج در منطقه مشکآباد شامل طرح قدیمی و اصیل گلحنا و نیز طرحهای ترمذ و بازوبندی است و از طرحهای برجسته محل (قالیهای محلی و درشتبافت)، به طرح و نقشهای افشان و ترنج لوزی اشاره کرد. مهمترین یافته اینکه، مکان و منطقهای بهنام "محل" وجود ندارد و این نام درواقع به قالیهای محلی و درشتبافتی گفته میشود که غالبا تا پیش از استقرار شرکتهای داخلی و خارجی، جهت تولید قالیهای نفیس و صادراتی و بعد از آن بافته میشد، گفته میشود. این تحقیق از نوع بنیادین و روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی است. شیوه گردآوری دادهها غالبا میدانی و در بخشی محدود، کتابخانهای است.
One of the most important areas of knitting in Iran is Markazi province and especially the old Sultan Abad region or modern-day arak. arak weaving carpet School is a vast space that has many villages in each region and has a unique story in knitting and producing various carpets from a technical (weaving) and aesthetic point of view (design and role, color and dimensions). in terms of research and introduction, carpet weaving in arak has been neglected with rich background in carpet production and export. in this article, while trying to introduce arak carpet weaving school, three weaving areas of this school namely sarouk (legendary carpet area and world brand owner), meshk abad and mahal of introduction and introduce, analyze, and analyze outstanding examples of plans and maps of these areas that are more popular and popular. the findings of this study show that the most important and prominent designs of saruuk rug are Lachek and totanj designs, produced and exported in a variety of shapes and colors. Also ther are common designs in the mesh abad area include old and original henna flowers and also Taramez and Bazoubandi designs. and of the prominent designs of the mahal (local carpets and coarse textures), paid attention to the Afshan and toranj lozi designs. the most important result is that there is no place or region called "mahal", and this name, actually refers to the local carpet and coarse carpets, often before the establishment of domestic and foreign companies, it is said to be due to the production of fine carpets and the export that was woven. this research is a fundamental one and the research method is descriptive-analytical. The method of data collection is often field and in a limited part a library.
ملخص الجهاز:
پژوهشي در طرح و نقش قالي ساروق ، مشک آباد و محل تاريخ دريافت : ٩٩/٠٤/١١ محمد افروغ ١ تاريخ پذيرش : ٩٩/٠٤/٢٨ کد مقاله : ١٩٩١٥ کـيده يکي از مهمترين قطب هاي بافندگي در ايران ، استان مرکزي و به طورخاص منطقه سلطان آباد قديم يا اراک امروزي است .
مکتب قاليبافي اراک، منظومه اي وسيع است که هر منطقه از آن داراي روستاهاي کثيري است و در بافندگي و توليد قالي هاي متنوع از منظر فن شناختي(شيوه بافت ) و زيباشناختي (طرح و نقش ، رنگ بندي و ابعاد)، قصه اي مجزا دارد.
٦-مناطق متأثر از نظام بافندگي اراک بسياري از مناطق و کانون هاي بافندگي که از مکتب قاليبافي سلطان آباد(اراک) تبعيت کرده و پي وي را پوييده اند، عملا و اساسا در جغرافياي منطقه اراک و يا حتا استان مرکزي نبوده و نيستند اما با اين حال به لحاظ حسن هم جواري و همسايگي و هم - چنين کيفيت بالا، قدرت و وسعت تأثيرگذاري، شهرت و آوازه اين مکتب به ويژه آينه تمام نماي آن يعني ساروق ، مناطق ياد شده ، در سبک بافت ، طرح و نقشه و حتا تأمين مواد و مصالح مورد نياز خود از اراک الگو گرفته و بهره برده اند به گونه اي که نه تنها قالي - هاي بافت ساير مناطق در استان مرکزي نظير آشتيان ، کميجان ، رودبار تفرش ، محلات ، ملاير، ساوه ، خمين ، شازند، خنداب و غيره بلکه قاليهاي بافت گلپايگان و خوانسار(از توابع استان اصفهان )، درود و اليگودرز(از توابع استان لرستان ) نيز از اين مکتب الگو گرفته و تأثير پذيرفته اند.