تاملی در تاریخ نزدیک مقالة

نگاهی به تولیدات پژوهشی مورخان، به ویژه مورخان نسل جدید بیانگر غفلت آنان از پرداختن به رویدادهای تاریخی عصر خویش است. علت این غفلت، احتمالا مشی محافظه کارانه و سیطره تفکر سنتی در مورد قلمروِ زمانیِ علم تاریخ است؛ بدین معنا که تفکر غالب مورخان این است که حوادث تاریخیِ نزدیک، از جنس موضوعات مورخانه نیستند و حوادث تاریخی آنگاه بایسته‌ی تحقیق و پژوهش می شوند که گرد و غبار تاریخی بر روی آنها بنشیند و از زمان حال فاصله کافی گرفته باشند. مقاله ی حاضر در واقع نقدی بر این دیدگاه و تفکر رایج در باب تاریخ نگاری است. نویسندگان مقاله معتقدند که با توجه به پیچیدگیهای دنیای امروز و سرعت تحولات نمی توان تفکر و قلمفرسایی در باب رخدادهای تاریخی (تاریخنگاری) را به مدت 30 یا 50 سال به عقب انداخت. بنابراین فرض این پژوهش بر این استوار است که هر رویدادی که ماهیت تاریخی داشته باشد و وارد قلمرو گذشته شده باشد، (یک روز پیش، یک هفته پیش، یک سال پیش و ...)  می تواند موضوعی مورخانه  باشد و غفلت مورخان از این رویدادها پیامدهای متعددی برای علم تاریخ دارد. نگارندگان بر این باور هستند که شاخه مطالعاتی «تاریخ نزدیک» می تواند به رفع این کاستی کمک کند.

Historians; negligence of the events of their time and their consequences (A reflection on the near history) Abstract A glance at the research works of historians, especially of the new generation historians, reflects their negligence to address the historical events of their time. The reason for this avoidance is probably the conservative approach to traditional thought about the temporal realm of the science of history; it means that the prevailing thought among historians is that historical events are not close to the genre of historical themes, and that historical events then need to be researched that historic dust sits on them and is far enough away from the present. This present paper is in fact a critique of this common view of historiography. The authors of the paper believe that given the complexities of today's world and the pace of change, it is not possible to postpone thinking and writing about historical events for 30 or 50 years. Therefore, the assumption in this research is that any event that is of a historical nature and has entered the territory of the past, (a day ago, a week ago, a year ago, etc.) can be a matter for historians, and the negligence of historians on these events have many implications for the science of history. The authors believe that the field of study "Near History" can help to remedy these shortcomings. Keywords: Near History, Oral History, Past Time, Present Time, Historian Mentality

چرا هنوز هیچ اثر پژوهشی دربارۀ تاریخ زلزلۀ بم (دی‌ 1382) به نگارش درنیامده است؟ و چرا با گذشت سه دهه از جنگ تحمیلی (1359-1367) تاریخ‌نویسیِ آن از بیان خاطرات جلوتر نرفته است و به مرحلۀ تاریخ‌نگاری نرسیده است؟ در این‌که برای مورخانِ ما هم حوادث ذکرشده اهمیت دارند تردیدی نیست، اما چرا از آن فاصله می‌گیرند؟ به‌نظر می‌رسد که در کشور ما، مورخان به‌دلیل سیطرۀ همان گفتمان پذیرفته‌شده درمورد تعریف زمان و قلمرو زمانی مورخ، از پرداختن به حوادثِ نزدیکِ به عصر خویش که تجربۀ زیستۀ آن‌ها محسوب می‌شود غافل‌اند. هر رویداد چه زمانی موضوعی تاریخی می‌شود؟ اگر تعلقِ موضوعِ تاریخ به «گذشته» بدیهی فرض شود، مرز بین «حال» و «گذشته» کجاست؟ به‌عبارت‌دیگر، چه موقع مورخ می‌تواند به رویدادی که تازه اتفاق افتاده است ورود کند؟ دست‌آویز مورخان برای پرهیز از پرداختن به رویدادهای عصر خویش چیست؟ و غفلت مورخان از رویدادهای نزدیک چه پی‌آمدهایی را درپی خواهد داشت؟ این‌ها سؤالاتی هستند که نگارندگان این مقاله در حد توان و بضاعت علمی خود درصدد پرداختن به آن هستند. 4. پی‌آمدهای غفلت مورخان از رویدادهای نزدیک یا رخدادهای عصر خویش قراردادن قلمرو تاریخ در گذشته‌های دور و امتناع مورخان از پرداختن به مسائل و موضوعات نزدیک‌تر تبعات مهمی برای علم تاریخ به‌هم‌راه دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود: الف) یکی از پی‌آمدهای غفلت مورخان محدودشدن علم تاریخ و واگذاری بخشی از قلمرو علم تاریخ به علوم دیگر است، زیرا زمانی‌که پذیرفته باشیم قلمرو تاریخ به پنجاه یا سی سال گذشته تعلق دارد، این بدین معناست که عملاً این عرصه را به علوم دیگر مثل جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، مردم‌شناسی، روان‌شناسی، و ...