خلاصة:
هنر ایرانی در زمان قاجار به واسطه ی ارتباط این دوره با غرب پیشرفت چشم گیری داشته و هنرمندان زیادی در این دوران به اروپا و کشورهای غربی سفر کردند، تاریخ قاجاریه و از جمله سفرنامه های ایرانیان به فرنگ به عنوان منبع مهم متنی در هنرِ معماری قاجار مطرح می باشد. در این زمینه، تزئین مهم ترین عنصری است که تاکنون در هنرهای مختلف ایرانی نقش پررنگ داشته است. تزئینات معماری که به شکل های مختلف، خود را در نما، ورودی ها و فضاهای داخلی بیان می کنند، هویت و ارزش خود را در مسیر تحول زیبایی شناسانه بیان می دارند. تزئینات را نمی توان از معماری جدا کرد، اما به مراتب، نسبت به معماری، بیشتر می توان نشانه های تاریخی، هویت اجتماعی و ارزش های فرهنگی را از آن دریافت کرد. لذا با توجه به اهمیت بناهایی با عملکرد کاخ در پایتخت ، آنچه در این تحقیق به آن پرداخته شده است بررسی زیبایی شناسی تزئین در معماری کاخ های اواخر قاجار می باشد. این بررسی می خواهد با روش تحلیل محتوای متون تاریخی قاجاریه (اواخر قاجار)، به عبارتی تحلیل مضمونی و ساختاری معماری این دوران، به این پرسش بپردازد که زیبایی شناسی هنر اواخر قاجار بر اصل تزئین استوار است یا خیر؟ زیبایی شناسی تزئین در هنر قاجار در چه عواملی ریشه دارد؟ این تحقیق بازنمایی روشنی از سهم تزئین در معماری کاخ های سلطنتی قاجار خواهد داشت.
ملخص الجهاز:
بازشناسي معماري معاصر ايران بر مبناي ابعاد زيبايي شناسي بناهاي تاريخي قاجاريه (نمونه موردي : تزئينات کاخ هاي سلطنتي اواخر قاجار در پايتخت ) 1 فريبا اميني 2 قاسم مطلبي 3 سمانه دباغچي چکيده هنر ايراني در زمان قاجار به واسطه ي ارتباط اين دوره با غرب پيشرفت چشم گيري داشته و هنرمندان زيادي در اين دوران به اروپا و کشورهاي غربي سفر کردند، تاريخ قاجاريه و از جمله سفرنامه هاي ايرانيان به فرنگ به عنوان منبع مهم متني در هنر معماري قاجار مطرح مي باشد.
لذا با توجه به اهميت بناهايي با عملکرد کاخ در پايتخت ، آنچه در اين تحقيق به آن پرداخته شده است بررسي زيبايي شناسي تزئين در معماري کاخ هاي اواخر قاجار مي باشد.
در پژوهش حاضر موضوع مورد بحث نقش اصلي و اساسي تزئين در تاريخ معماري قاجار است با اين فرضيه که زيبايي شناسي تزئينات کاخ هاي سلطنتي اواخر قاجار بر اصل تزئين استوار است .
در واقع از شيوه معماري اواخر قاجار- شاخه اي از معماري اين دوره را که در آن تلفيقي از معماري سنتي ايران با معماري التقاطي اروپا به عمل آمده - تحت عنوان شيوه معماري اواخر قاجار ياد شده است که نمونه هايي از اين شيوه معماري را مي توان در بسياري از بناهاي ساخته شده توسط ناصرالدين شاه مشاهده کرد.
در واقع کاخ ها به عنوان شاخص ترين بقاياي معماري و مهم ترين کار معماران دوران پيش از اسلام ايران با داشتن چيدمان منظم و متقارن و عنصر مسلط ايوان بعدها الگوي کاخ ها و خانه هاي اربابي مي شود و در دوره قاجار با جديت تداوم پيدا مي کند (محمدي و ديگران ، ١٣٩٠: ٨٢).