خلاصة:
اختلاس یکی از مباحثی محسوب میگردد که در طول تاریخ از زمان
معصومین علیهم السلام تا به امروز، واقع گشته است، به طوری که در روایات وارده»
اختلاس به تعابیر گوناگون تفسیر و معنا شده است. دو دیدگاه مشهور در
فقه، پیرامون ماهیت اختلاس موجود است. دیدگاه اول اختلاس را به ربودن
پنهانی مال از غیر حرز بیان میکند و دیدگاه دوم اختلاس را به ربودن آشکار
مال در کوچه و راهها، بدون سلاح و زور مطرح میکند. در حقوق نیز، برخی
از پژوهشگران، ماهیت اختلاس را بیان نمودهاند ولی کامل و جامع نمیباشد.
حاصل این پژوهش آن است که با عنایت به نصوص وارده در مقام و تعلیل و
تفسیری که در ان ارائه شده، ماهیت اختلاس در فقه امامیه بهمعنای ربودن
آشکار و سریع مال، بدون سلاح و زور که با غفلت صاحب مال، همراه است
و در حقوق بهمعنای خیانت در امانت کارکنان دولتی است بهطوری که اموال
دولنی یا اموال اشخاصی که به دست آنان سپرده شده، تصاحب و یا اتلاف
گردد.
Embezzlement has happened from the beginning of Islamic era until now.
In hadiths narrated from Imams embezzlement is defined in different ways.
There are two famous viewpoints about the whatness of embezzlement: the
first one defines it as secretly stealing a unprotected object, and the second
one defines it as openly stealing something in streets or alleys without force
or weapon. This concept is also defined in law but incompletely and
incomprehensively. The results of this study show that according to hadiths
the whatness of embezzlement in Shia jurisprudence is: “Overtly and rapid
stealing of something without force or weapon when its owner is
unaware”. But in law it can be defined as: “State employees’ betrayal of
people’s assets entrusted to them”.
ملخص الجهاز:
حاصل این پژوهش آن است که با عنایت به نصوص وارده در مقام و تعلیل و تفسیری که در آن ارائه شده، ماهیت اختلاس در فقه امامیه بهمعناي ربودن آشکار و سریع مال، بدون سلاح و زور که با غفلت صاحب مال، همراه است و در حقوق بهمعناي خیانت در امانت کارکنان دولتی است بهطوری که اموال دولتی یا اموال اشخاصی که به دست آنان سپرده شده، تصاحب و یا اتلاف گردد.
به نظر میرسد اخذ قید سریع ربودن و غفلت مالک مال در ماهیت اختلاس، با توجه به معنای لغوی واژه «اختلاس» لازم میباشد؛ زیرا وقتی میتوان مال فرد را در ملأ عام به صورت آشکار سرقت کرد که اولا صاحب مال غافل باشد و ثانیا همراه با سرعت عمل باشد؛ کما اینکه صاحب کشف اللثام به قید سرعت و غفلت صاحب مال، در ماهیت اختلاس تصریح فرموده است.
در ماده پنج و شش این قانون، به احکام و مجازات اختلاس اشاره کرده و جرم اختلاس را اینچنین اظهار میدارد: مادة 5 ـ هریک از کارمندان و کارکنان اداری و سازمان ها یا شوراها یا شهرداری ها و موسسات و شرکتهای دولتی که به کمک مستمر دولت اداره میشوند یا دارندگان پایة قضایی به طور کلی قوای سه گانه و همچنین نیروهای مسلح و مامورین به خدمات عمومی از رسمی یا غیر رسمی وجوه یا مطالبات یا حواله ها یا سهام و اسناد و اوراق بهادار و یا سایر اموال متعلق به هر یک از سازمان ها و موسسات فوق الذکر و یا اشخاص را که بر حسب وظیفه به آنها سپرده شده است به نفع خود یا دیگری برداشت و تصاحب نماید مختلس محسوب و بترتیب زیر مجازات خواهد شد: در صورتىکه ميزان اختلاس تا پنجاه هزار ريال باشد مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و شش ماه تا سه سال انفصال موقت و هرگاه بيش از اين مبلغ باشد به دو تا ده سال حبس و انفصال دائم از خدمات دولتى و در هر مورد علاوه بر رد وجه يا مال مورد اختلاس به جزاء نقدى معادل دو برابر آن محکوم مىشود.