خلاصة:
عدالت بهعنوان یک مقولهی اقتصادی- اجتماعی از مباحث مهم جهت تحلیل، برنامهریزی و سیاستگذاری اقتصادی- اجتماعی محسوب میشود که درکنار موضوعاتی چون فقر و نابرابری اجتماعی قابل بررسی است. هدف این پژوهش رتبهبندی شهرستانهای استانهای منطقه 9 آمایش سرزمین (خراسان جنوبی، خراسان رضوی و خراسان شمالی) از نگاه نابرابری بر اساس 24 شاخص قانون استفاده متوازن کشور است. در این تحقیق برای وزندهی شاخصها، از روش تحلیل سلسلهمراتبی و برای رتبهبندی شهرستانها، از روش تاپسیس استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که از میان 24 شاخص مورد نظر، شاخصهای نرخ بیکاری، باسوادی و بهرهمندی روستاها از آب آشامیدنی سالم، سرانه درآمد کوششی شهرداریها و نسبت طول راههای روستایی آسفالت شده به کل راههای روستایی بیشترین اثرگذاری را در تعیین نابرابری شهرستانها دارا هستند و همچنین شاخصهای زیرساختهای مخابراتی شهرکها و نواحی صنعتی، تعداد سالنهای سرپوشیده و روباز از اهمیت کمتری برخوردارند. بر اساس شاخص ترکیبی نابرابری، شهرستانهای سرخس، قوچان، کلات، باخرز و نهبندان به ترتیب در رتبههای اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم قرار گرفتهاند و شهرستانهای گرمه جاجرم، بجنورد، گناباد و نیشابور بهترتیب در رتبههای چهلوسوم، چهلوچهارم، چهلوپنجم، چهلو ششم و چهلوهفتم قرارگرفتهاند که بر اساس شاخصهای قانون استفاده متوزان از جایگاه بهتری برخوردار هستند. بنابراین، برای کاهش نابرابریهای موجود میان شهرستانهای یاد شده، باید برنامهریزان استانی تصمیمات و اقدامات مناسب در خصوص کاهش نرخ بیکاری، افزایش نرخ باسوادی، ارتقای بهرهمندی روستاها از آب آشامیدنی سالم، امور زیربنایی و بهداشتی، اتخاذ نمایند.
Justice as a socio-economic category is one of the important topics for analysis, planning and socio-economic policy, which can be examined along with issues such as poverty and social inequality. The purpose of this study is to rank the cities of the provinces of region 9 of land management (South Khorasan, Razavi Khorasan and North Khorasan) from the perspective of inequality based on 24 indicators of the country's balanced use law. In this research, hierarchical analysis method has been used for weighting the indicators and TOPSIS method has been used for ranking cities. The results show that among the 24 indicators, the indicators of unemployment rate, literacy and efficiency of rural drinking water, per capita income of municipalities and the ratio of the length of asphalted rural roads to total roads Rural has the greatest impact on determining the inequality of cities, and also the indicators of telecommunication infrastructure of towns and industrial areas, the number of indoor and outdoor halls are less important. According to the composite inequality index, Sarakhs, Quchan, Kalat, Bakhrez and Nehbandan counties are ranked first, second, third, fourth and fifth, respectively, and the counties of Garmeh Jajarm, Bojnourd, Gonabad and Neishabour are The rankings are in the forty-third, forty-fourth, forty-fifth, forty-sixth, and forty-seventh ranks, respectively, which have a better position according to the characteristics of the law of use of the saints. Therefore, in order to reduce the inequalities between the mentioned cities, the provincial planners should take appropriate decisions and measures to reduce the unemployment rate, increase the literacy rate, and improve the efficiency of rural drinking water, infrastructure and health.
ملخص الجهاز:
سنجش عدالت فضایی شهرستانهای استانهای منطقه 9 آمایش سرزمین (خراسان بزرگ) براساس شاخصهای قانون استفاده متوازن کشور محمد غفاریفرد 1 اسلامالدین رضایی 2 احمد هومان 3 تاریخ پذیرش: 28/9/1398 سال چهاردهم، شماره دوم، زمستان 1398 تاریخ دریافت: 28/2/1399 شماره صفحه: 103-126 چکیده عدالت بهعنوان یک مقولهی اقتصادی- اجتماعی از مباحث مهم جهت تحلیل، برنامهریزی و سیاستگذاری اقتصادی- اجتماعی محسوب میشود که درکنار موضوعاتی چون فقر و نابرابری اجتماعی قابل بررسی است.
هدف این تحقیق تعیین سطح برخورداری و غیر برخورداری شهرستانهای استانهای منطقه 9 آمایش سرزمین با استفاده از روش ترکیبی سلسلهمراتبی و ماده واحده: در راستای تحقق اصل چهل و هشتم (48) قانون اساسی و سیاستهای کلی و جهت حصول به اهداف چشمانداز و بهمنظور استفاده متوازن از امکانات کشور، توزیع عادلانه و رفع تبعیض و ارتقای سطح مناطق کمتر توسعه یافته و تحقق پیشرفت و عدالت، دولت مکلف است در توزیع منابع عمومی و یارانه سود تسهیلات، بهنحوی عمل نماید که فاصله شاخصهای برخورداری شهرستانهای کمتر از سطح متوسط کشور در شاخصهای زیر، سالانه حداقل10% به سطح متوسط کشوری نزدیک شود.