خلاصة:
دو دانش قراءات و تفسیر قرآن از دیرینهترین دانشهای اسلامی بهشمار میآیند.فرآیند تأثیرگذاری گونههای متفاوت از قرائت یک واژه قرآنی بر برداشتهای تفسیری متفاوت،از دیرباز مطمح نظر مفسرین قرآن بوده است.تحقیق و بررسی پیرامون کیفیت تأثیر قرائتی ویژه بر فهمی متفاوت از ظاهر آیه و اینکه این تأثیر و تأثر تا چه میزان موجب تغییرات بنیادین در برداشت مفسرین قرآن از آیات مورد اختلاف گردیده موضوعی است که در این پژوهش بدان پرداخته شده است.در این مقاله کوشش گردیده تا نوع برداشت های گوناگون مفسرین قرآن با توجه به برداشتهای مختلف از یک واژه نماینده شود.برای تحقق این خواسته ناگزیر قرائت رایج حفص از عاصم بهعنوان قرائت مبنابرگزیده شده و قرائتهای دیگر با آن سنجیده میگردد.
ملخص الجهاز:
"و لکن الله یکنی"و ابن عباس درباره مفهوم این واژه گفته است:"هو الغشیان و الجماع"وی می
از منظر حکم فقهی نیز دیدگاه فقیهان امامیمذهب بر این است که لمس بهطور مطلق ناقض وضو
میگردد بنابر قرائت رایج این واژه منصوب و نوع اختلاف آن اعرابی است.
بنابراین واژه"العفو"که جواب این استفهام است نیز
در این صورت تقدیر آیه چنین خواهد بود:"یسئلونک ای شیءینفقون؟قل ینفقون العفو"موید این
"همانگونه که در آیهء شریفهء"حتی عفوا و قالوا"نیز به همین معنا به کار رفته است.
با توجه به مفهوم این واژه بدیهی است که در قرائت رایج به دلیل در تقدیر گرفتن صیغه امر-
عبارت"انفقوا العفو"-نسبت به قرائت ابو عمرو بصری که این واژه را مرفوع خوانده از تاکید بیشتری برخوردار باشد.
دلیل دیگر ترجیح قرائت رایج این است که اگر قرائت
شایان توجه است که اختلاف قرائت در واژگان این آیه،حکم فقهی را تحت الشعاع قرار نداده ولی
همانگونه که مشاهده میگردد بنابر قرائت رایج این اسم بر وزن"فاعل"و بنابر قرائت
اما مفهوم قرائت"هل یستطیع ربک"این است که:حواریون از عیسی(ع)درخواست نمودند که آیا
زیرا اولا نیازی به تقدیر گرفتن محذوف در این قرائت احساس نمیشود و مفهوم آیه روشن و
آیه قرائت کسایی از ساختار شکل اول تبعیت کرده است ضمن اینکه مشابه این کاربرد نیز در قرآن
توجیه دیگر درباره این قرائت آن است که ضمیر هاء در"انه"به سوال نوح بازگردانیده شود.
ای نیست مؤید این معنا ادامه همین آیه است که میفرماید:فلا تسالن ما لیس لک به علم(هود،
اول اینکه پسر نوح نمادی از عمل غیرصالح است و تأکید آیه بر همین نکته"