خلاصة:
تربیت نرم، نوعی از تربیت است که تاکید آن، بر انتقال ناهشیار یا نیمههشیار مفاهیم به ذهن متربی با هدف ایجاد تغییر نرم و مانا در اوست. این روش تربیتی ـ که مهمترین مزیت آن، مقابله با تهاجم فرهنگی و جنگ نرم است ـ بر دو مبنای بسیار مهم تکیه دارد که عبارتند از: وجود بخش هشیار یا نیمههشیار در ذهن آدمی و تطورپذیری و چندپایانیبودن تربیت. جستار پیش رو که از نوع تحقیقات کتابخانهای است، روش تربیتی نرم را باتاکیدبر منابع روایی شیعی با روشی توصیفی ـ تحلیلی بررسی کرده است و نتیجهای که از این بررسی بهدست آمده چنین است: پیشوایان اسلام در انتقال مفاهیم موردنظر خود به مخاطبان خویش، از هر سه قسم "تربیت آمرانه"، "تربیت نرم" و روش تلفیقی "آمرانه ـ نرم" استفاده میکردند و بهرهگیری از روش نرم در سیره آنان، به حوزه خاصی اختصاص نداشته است، بلکه چه در موضوعات اخلاقی، چه عقائدی و چه احکامی از این شیوه استفاده میکردند؛ گرچه فراوانی استفاده از این روش در گزارههای احکامی بیش از دو گزاره دیگر است. آنان برای تحقق این روش، از هنر و زبان هنری بهره میبردند که روشهای مختلفی چون: تمثیل، انصراف ذهنی، حرکات نمایشی، تصویرسازی، هدیهدادن، عملگرایی، اشکال هندسی و... را در خود جای میدهد.
Mild training refers to a type of training that emphasizes on the unconscious or semi-conscious transference of concepts to the mind of the trainees for creating a soft and constant change in them. This method of education, the most important advantage of which is to counter cultural aggression and soft warfare, relies on two very important foundations including the existence of a conscious or semi-conscious section in human mind and the transformability and multiplicity of education. This library research is intended to review soft educational method with emphasis on Shiite narrative sources through a descriptive-analytical approach. The results indicated that Islamic leaders have practiced three types of training which include: “training by command”, “soft training”, and the combined “command-soft method”. The soft method was not specific to a certain field; rather, it was practiced in ethical issues, subjects relating to faith, and issues relating to religious instructions. However, the frequency of using this method in religious instructions is higher than others. They employed art and artistic language for the satisfaction of the study. This included various techniques such as: allegory, mental denial, dramatic actions, illustration, gift-giving, pragmatism, geometric shapes, etc.
ملخص الجهاز:
جستار پيش رو که از نوع تحقيقات کتابخانه اي است ، روش تربيتي نرم را باتأکيدبر منابع روايي شيعي با روشي توصيفي ـ تحليلي بررسي کرده است و نتيجه اي که از اين بررسي به دست آمده چنين است : پيشوايان اسلام در انتقال مفاهيم موردنظر خود به مخاطبان خويش ، از هر سه قسم "تربيت آمرانه "، "تربيت نرم " و روش تلفيقي "آمرانه ـ نرم " استفاده ميکردند و بهره گيري از روش نرم در سيره آنان ، به حوزه خاصي اختصاص نداشته است ، بلکه چه در موضوعات اخلاقي، چه عقائدي و چه احکامي از اين شيوه استفاده ميکردند؛ گرچه فراواني استفاده از اين روش در گزاره هاي احکامي بيش از دو گزاره ديگر است .
شيوه هاي تربيتي در اسلام ، به دو گونه "مصرح " و "غيرمصرح " تقسيم ميشود (اعرافي، ١٣٩٦: ٢٠١) و هريک از آنها، در دو دسته "مستقيم " و "غيرمستقيم (نرم )" قرار ميگيرد که از دسته دوم ، با عناوين تربيت زيرپوستي، تربيت ناخودآگاه ، تربيت خاموش و يادگيري نهفته ١ نيز ميتوان ياد کرد و مراد از آن ، تربيتي است که انتقال مفاهيم در آن به طريقي انجام شود که ذهن انسان به آن پي نبرد، بلکه مفهوم موردنظر به شکل ناهشيار يا نيمه هشيار به آدمي منتقل شود (بارون ٢ و همکاران ، ١٣٨٨: ١٢١ و ١٢٢ با تصرف ).
روش هاي تربيت نرم با دقت در منابع اسلامي ـ يعني قرآن مجيد و منابع روايي شيعي که ذيل عناوين آتي مورد استناد قرار ميگيرد ـ يک محور روشي براي اين قسم از تربيت قابل استخراج است که ميتوان آن را "هنر" نام نهاد.