خلاصة:
بین ایرانیان پیش و پس از اسلام تفاوتهای فکری در زمینههای مختلف دیده میشود. با بررسی متون بجا مانده کهن و جدید میتوان به بخشی از این تفاوتها پی برد. ازجمله کتابهایی که به بین این دو دوره با مضمون مشترک نوشتهشدهاند، سفرنامههای روحانی ارداویرافنامه (۳۰۰م) و معراجنامه شاهرخی (۸۴۰ه.ق) است. با واکاوی و بررسی محتوای درونی آنها میتوان به تفاوتهای فکری ایرانیان درگذر تغییر دین پی برد. این مقاله به این بررسی میپردازد و به عنوان محور کار خود جایگاه زن را مورد مداقه قرار میدهد.
There are different ways of thinking in different areas between pre-Islamic and post-Islamic Iranian. Through considering the existing text from ancient times and modern times, some of the differences can be specified. Ardaviraf-nameh (300 C.E.) and Mi'râj Nâma (9 AH) are two spiritual travel books which have been written between these two era with similar content. Through considering the content of these two books, the different ways of thinking of the Iranian during the period of religious transition can be specified. The present study aims at considering this process and tries to concentrate on the role of women.
ملخص الجهاز:
پـژوهش حاضـر بـه بررسـی سـفر روحـانی زنـان در دو سـفرنامۀ ارداویرافنامه و معراجنامه میپردازد، لذا سؤال اساسیای که پیکرة پژوهش حاضر را تشکیل میدهد این گونه مطرح میگردد که جایگاه و ارزش زن در این دو سفرنامۀ روحانی کجاست ؟ ٢-پیشینه پژوهش در زمینـه بررسـی جایگـاه و ارزش زن در دو اثـر ارداویرافنامـه ومعراجنامـه پژوهشـی مستقل نگارش نیافته است ؛ در کتب و مقالات مورد بررسی، تنها به بخشی از موضوع یعنی سفر روح به جهان آخرت و ویژگیهای آخرت در سفرنامه های روحـانی تأکیـد شـده اسـت ؛ ازجمله این منابع به موارد زیر میتوان اشاره نمود: - مری بویس (١٣٨١) در کتاب «زرتشتیان ، باورها و آداب دینی آنـان » از مـرگ و آخـرت سخن رانده است .
ارداویراف ( ارداویراز نامه ) یکی از آثار ارزشمند مزدیسـنی بـه فارسـی میانـه ( پهلـوی ساسانی) است که هر چند زمان نگـارش آن متـاخر اسـت ، امـا یکـی از بهتـرین آثـار دوره ساسانی درباره اعتقاد به بهشت و دوزخ و جهان پس از مـرگ در ایـران باسـتان بـه شـمار میرود؛ شرح سفر روحانی موبدی پارسا به جهان دیگر و مشاهدات او از دنیای پس از مـرگ به زبان ساده و در عین حال جذاب در آن وصـل گردیـده اسـت کـه چنانچـه برخـی آن را کمدی الهی ایرانی نام نهاده اند.
٥- همچنین دستاورد دیگر پژوهش حاضر این است که در ارداویرافنامه از گناهان زنان و سیمای گناهکاران در جهان پس از مرگ با جزئیات سـخن رفتـه اسـت درحـالیکـه در معراجنامه ، فقط به مجازات گناهکاران به صورت مختصر اشاره شده است .